Dit ligt er op de onderhandelingstafel voor het Vlaamse onderwijs.
In de coulissen van de Vlaamse regering wordt er momenteel hevig onderhandeld over de toekomst van het onderwijs. N-VA, Vooruit en CD&V zitten samen aan tafel om knopen door te hakken over de hervorming van een van de meest besproken beleidsdomeinen. De krant ‘Het Laatste Nieuws’ kreeg inzage in de laatste versie van de onderhandelingsnota, waarin nog veel op tafel ligt, maar waarin ook enkele opvallende maatregelen al werden afgetekend. Het resultaat? Strengere taalvereisten voor leerlingen en hun ouders, minder vakantiedagen voor leerkrachten, en een bijgestuurd lessenrooster
Nederlands, Nederlands en nog eens Nederlands
De grootste gemeenschappelijke deler van de onderhandelingen is de taalvaardigheid van leerlingen én hun ouders. Scholen zullen in de toekomst extra middelen en ondersteuning krijgen om het Nederlands van hun leerlingen te verbeteren. Dit geldt ook voor de leerkrachten zelf, die in hun eerste jaar van de lerarenopleiding meer uren Nederlands krijgen voorgeschoteld. Maar de taalstrijd eindigt daar niet. Ouders van anderstalige kinderen zullen immers verplicht worden om mee te leren, zodat ze in het Nederlands kunnen communiceren met de school.
Geen Nederlands, geen kindergeld
N-VA drukt er ook op dat anderstalige ouders een officieel bewijs van hun taalvaardigheid moeten kunnen voorleggen. Wie dit niet kan, riskeert dat een deel van het kindergeld wordt ingetrokken. Hoewel dit voorstel nog niet helemaal rond is, is de boodschap duidelijk: wie deel uitmaakt van het Vlaamse onderwijs, zal zich moeten aanpassen aan de taal van de regio.
Minimumdoelen
Bovendien worden er nieuwe minimumdoelen ingevoerd in het lager onderwijs, waarbij de helft van de lestijd exclusief aan Nederlands en wiskunde zal worden besteed. Ook de al bestaande Vlaamse toetsen in het basisonderwijs zullen worden uitgebreid naar andere vakken. Een omstreden idee dat nog besproken wordt, is dat leerlingen die niet slagen voor deze proeven toch mogen doorstromen naar het secundair onderwijs, maar dan wel verplicht extra uren Nederlands moeten volgen.
GAS-boetes voor lakse ouders
Het plan om ouders verantwoordelijker te maken, krijgt in de nieuwe onderwijsvisie van de onderhandelaars een extra scherp randje. Voortaan zullen ouders niet langer alleen kunnen terugvallen op vage afspraken in het schoolreglement. Dit document zal een bindend sociaal contract worden, waarin ouders verplichtingen opgelegd krijgen. Wie zich daar niet aan houdt, riskeert zelfs een GAS-boete.
De boetes zullen van toepassing zijn op ouders die herhaaldelijk in gebreke blijven, bijvoorbeeld door schoolfacturen niet te betalen, hun kinderen zonder het juiste materiaal naar school te sturen of vaak te laat komen. Ook ouders die afwezig blijven op oudercontacten, of weigeren in het Nederlands te communiceren, kunnen op de zwarte lijst komen te staan. Alle partijen lijken het eens dat het tijd is om lakse ouders harder aan te pakken, al blijft CD&V kritisch tegenover het inzetten van GAS-boetes als wapen.
Gratis schoolmaaltijden sneuvelen
Het plan van Vooruit om alle lagere schoolkinderen dagelijks van een gratis, gezonde maaltijd te voorzien, lijkt van de baan. Ondanks de herhaalde campagnebeloften van de socialisten, hebben zowel N-VA als CD&V dit voorstel naar de kantlijn geschoven. Het idee is voorlopig gedegradeerd tot een mogelijk compromis: enkel scholen met een groot aandeel kwetsbare leerlingen zouden in aanmerking kunnen komen voor deze ondersteuning.
Minder verlof, meer verantwoordelijkheid voor leerkrachten
De grootste verschuiving voor de leerkrachten is de inkorting van hun verlofregelingen. Hoewel er enige verlichting komt in de vorm van extra voordelen, zoals maaltijdcheques en een hospitalisatieverzekering voor vastbenoemde krachten, staat tegenover deze voordelen een vermindering van het aantal verlofdagen. Vooral het opnemen van opeenvolgende verlofstelsels wordt aan banden gelegd om de werkdruk voor collega’s te verlichten.
Ook de detacheringen staan op de schop: van de ongeveer 1.500 leerkrachten die momenteel niet voor de klas staan omdat ze werken voor de onderwijskoepels, zal een groot deel moeten kiezen of ze al dan niet terugkeren naar het onderwijs. Daarnaast wordt het aantal pedagogische studiedagen in het basisonderwijs ingekort naar drie halve dagen per jaar, in een poging om de verloren lestijd voor leerlingen te beperken.
De lat voor toekomstige leerkrachten wordt hoger gelegd
Een opvallend nieuw voorstel is dat er voor alle lerarenopleidingen een toelatingsexamen zal worden ingevoerd. Het idee is dat de lat voor toekomstige leerkrachten hoger moet liggen. Tegelijkertijd krijgen onderwijzers meer vrijheid om hun eigen leerplannen samen te stellen, zonder zich blind te moeten houden aan de sjablonen van de onderwijskoepels.
Minder godsdienst, meer samenwerking
Godsdienstonderwijs ligt onder vuur. Vooruit en N-VA pleiten samen voor het beperken van het aantal uren godsdienstles in het middelbaar onderwijs tot één uur per week, waarbij alle godsdiensten worden samengevoegd in een algemeen vak. Voor wie specifieke godsdienstles wil volgen, zou dat enkel nog mogelijk zijn buiten de schooluren. Zoals te verwachten, zet CD&V zich schrap tegen deze hervorming.
Spookrichtingen
Een ander punt van discussie is de zogenaamde ‘spookrichtingen’ in het onderwijs: studierichtingen met minder dan vijf leerlingen. De Vlaamse regering wil scholen verplichten om samen te werken, desnoods over onderwijsnetten heen, om de efficiëntie te verhogen. Tegelijk krijgen scholen meer vrijheid om de overheidsmiddelen naar eigen inzicht te besteden, wat volgens critici de keuzevrijheid van ouders en leerlingen onder druk zou kunnen zetten.
Lager onderwijstarief en vroegere leerplicht
Tot slot is er goed nieuws voor de schoolinfrastructuur. De drie partijen willen het federale btw-tarief voor schoolinvesteringen verlagen naar 9 procent, en bedrijven die in scholen investeren zouden fiscaal aantrekkelijkere voorwaarden krijgen. Ook wordt de verlaging van de leerplichtleeftijd naar 3 jaar besproken, met als argument dat kinderen uit kwetsbare gezinnen - vooral die met een andere thuistaal - hiermee beter voorbereid zullen zijn voor hun verdere schoolcarrière.
De onderwijshervormingen die momenteel op tafel liggen, beloven grondige veranderingen in het Vlaamse onderwijslandschap. Of ze nu als noodzakelijke moderniseringen of als vergaande inmengingen worden gezien, één ding staat vast: de klaslokalen van morgen zullen er anders uitzien.
