Besnuffelen en betuttelen om de jeugd te beschermen?
Vanaf 30 september zullen tv-zenders in Vlaanderen een nieuw systeem van inhoudswaarschuwingen hanteren om jonge kijkers te beschermen tegen mogelijk schadelijke content. Het plan is geïntroduceerd door mediaminister Benjamin Dalle (CD&V) en voorziet in de classificatie van programma’s op basis van leeftijd en inhoud, zoals geweld, seks en grof taalgebruik. De vraag is of deze vorm van azijnpissen helpt om onze kinderen te beschermen, of zou het ook averechts kunnen werken?
Nieuwe richtlijnen voor inhoudswaarschuwingen
Onder de nieuwe richtlijnen, die de naam GoedGezien dragen, zullen programma’s op basis van hun inhoud worden gelabeld met pictogrammen en leeftijdsgrenzen van 6, 10, 12 of 16 jaar. Dit systeem moet ouders en kijkers helpen bij het maken van geïnformeerde keuzes over wat wel of niet geschikt is voor jongere kijkers. Programma’s zoals ‘Thuis’, ‘112 hulp is onderweg’ en ‘De ideale wereld’ zullen met deze labels worden uitgerust, afhankelijk van de aard van hun inhoud.
Niet elke blote borst is gevaarlijk
De richtlijnen zijn ontwikkeld in samenwerking met experts zoals Ketnet-contentmanager Telidja Klaï en mediapsycholoog Koen Ponnet en proberen een balans te vinden tussen bescherming en overregulering. Ponnet, die aan de wieg van deze richtlijnen stond, merkt op dat niet elke vorm van blootstelling automatisch schadelijk is: “Een tongzoen of blote borst zijn niet per se schadelijk. We moeten echter wel voorkomen dat jongeren worden blootgesteld aan content waarvoor ze nog niet voldoende ontwikkeld zijn. Dit geldt ook voor zaken zoals pornografie en grensoverschrijdend gedrag.”
De richtlijnen stellen dat de frequentie en explicietheid van bepaalde scènes bepalen hoe streng de classificatie is. Seksueel geweld krijgt bijvoorbeeld automatisch het label 16+, maar educatieve inhoud over drugs kan als minder schadelijk worden beschouwd.
Kan dit het omgekeerde effect hebben?
Hoewel het doel van de nieuwe labels duidelijk is – het beschermen van jongeren – bestaat er bezorgdheid dat deze aanpak een averechts effect kan hebben. Het idee dat labels de aantrekkingskracht van een programma kunnen vergroten is niet nieuw. De ‘verboden vrucht’ theorie suggereert dat jongeren juist nieuwsgierig kunnen worden naar programma’s die als verboden of ongepast worden gemarkeerd.
Minister Dalle minimiseert deze bezorgdheid door te benadrukken dat er geen verplichtingen worden opgelegd en dat het de verantwoordelijkheid van ouders en opvoeders blijft om te beslissen wat hun kinderen kijken. “Het uitgangspunt is dat we handvatten willen geven zonder te verbieden. Als een 12-jarige naar 16+-content wil kijken, is dat de verantwoordelijkheid van de ouders.”
Impact op de kijktijd
Critici wijzen erop dat de invoering van inhoudslabels de inhoud van programma’s niet wezenlijk verandert. Programma’s zoals ‘Blind getrouwd’ of de VTM-docu over de discotheek Zillion krijgen respectievelijk labels voor alle leeftijden en 16+, maar de inhoud zelf blijft ongewijzigd. Het is de vraag of het toevoegen van labels daadwerkelijk een effect heeft op de manier waarop kinderen de inhoud ervaren, of dat het eerder een schijnoplossing biedt.
Mediapsycholoog Koen Ponnet geeft in ‘Het Nieuwsblad’ aan dat de richtlijnen vooral dienen om zowel programmamakers als ouders te sensibiliseren: “Er is een reden waarom we bepaalde zaken pas aanleren in de middelbare school en waarom je minstens 13 jaar moet zijn om op Facebook te zitten. Het gaat erom bewustzijn te creëren.”
