“Hallo televisie.”
Tv-maker Axel Daeseleire (55) ziet een celstraf van twee jaar boven zijn hoofd hangen. Eeen en ander draait rond een nooit uitgezonden interview met een pedoseksueel in het Forensisch Psychiatrisch Centrum (FPC) in Gent. Het parket van Oost-Vlaanderen stelt dat Daeseleire, samen met andere medewerkers van het programma Axel gaat binnen, misbruik heeft gemaakt van de zwakbegaafdheid van de geïnterneerde man. De pedoseksueel heeft een IQ van slechts 67 en zou onvoldoende in staat geweest zijn om de impact van zijn medewerking te begrijpen. In het interview onthulde hij dat hij zeven kinderen had misbruikt.
Axel gaat binnen: een kijkje achter gesloten deuren
Het VTM-programma ‘Axel gaat binnen’ draaide om de ervaringen van Daeseleire binnen instellingen waar toegang normaal gezien verboden terrein is voor buitenstaanders. Van het brandwondencentrum in Neder-over-Heembeek tot het psychiatrisch ziekenhuis van Sleidinge en het Zeepreventorium in De Haan, Daeseleire bracht telkens vijf dagen en vier nachten door met de bewoners en het personeel van deze plaatsen. Op die manier kon hij de kijker een unieke blik bieden op het leven achter de muren van deze gesloten instellingen. In één specifieke aflevering nam Daeseleire de kijkers mee naar het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent, een streng beveiligde instelling voor geïnterneerden die door psychische stoornissen zware feiten hebben gepleegd. Het interview met de pedoseksueel zou een belangrijk onderdeel van die uitzending worden, maar het liep anders.
Exploiteren van een kwetsbare geïnterneerde
In het beruchte interview sprak Daeseleire dus met een 33-jarige man die voor de tweede keer geïnterneerd was vanwege herhaalde zedenfeiten. Tijdens het gesprek gaf de man toe dat hij zeven minderjarige jongens had misbruikt. Enkele maanden na de opnames verhuisde de pedoseksueel naar het psychiatrisch centrum Sint-Amandus in Beernem. Daar werden de begeleiders op de hoogte gebracht van het interview, waarna ze onmiddellijk een advocaat inschakelden om te verhinderen dat de beelden zouden worden uitgezonden.
De advocaat van de geïnterneerde, Joris Vanmaele, voerde aan dat zijn cliënt door zijn zwakbegaafdheid, met een IQ van slechts 67 en een emotionele leeftijd van zeven jaar, handelingsonbekwaam was. Toch lieten de programmamakers hem een document ondertekenen waarin hij toestemming gaf om zijn verhaal te delen op nationale televisie. De rechtbank gaf de advocaat gelijk en legde zowel VTM als het productiehuis Lecter Media een dwangsom op om te voorkomen dat het interview ooit zou worden uitgezonden.
De vraag naar vertrouwelijke informatie
Na deze uitspraak kwam er nog een nieuwe klacht. Want: hoe kwamen de programmamakers in contact met de pedoseksueel? Iemand moest vertrouwelijke patiëntinformatie hebben gelekt. Het parket besloot echter dat er geen sprake was van een lek bij het Forensisch Psychiatrisch Centrum . Het productiehuis en Axel Daeseleire wisten vooraf niet wie ze zouden interviewen. De geïnterneerden zelf mochten beslissen of ze wilden deelnemen aan de opnames en hun verhalen delen.
Toch stelt het parket zich vragen bij de keuzes van het FPC-personeel. Het centrum selecteerde immers acht potentiële gesprekspartners, waarbij de pedoseksueel naar voren werd geschoven omdat hij als de meest welbespraakte van de groep werd beschouwd. Zijn entourage ontkracht dit argument en stelt dat hij de sterkste was van een groep zwakbegaafden, maar nog steeds psychisch erg kwetsbaar bleef.
De juridische nasleep
Naast Axel Daeseleire zelf moeten ook het productiehuis Lecter Media, twee medewerkers van het programma, het FPC en twee personeelsleden van het centrum zich verantwoorden voor de rechtbank. De aanklacht luidt 'misbruik van de zwakke toestand van kwetsbare personen om handelingen te verrichten' en 'misbruik van behoeften, zwakheden, hartstochten of onwetendheid van kwetsbare personen.' Hierop staat een maximumstraf van twee jaar gevangenis.
Walter Van Steenbrugge, de advocaat van Axel Daeseleire, is fel gekant tegen de vervolging van zijn cliënt. Hij stelt dat de programmamaker niets fout deed en benadrukt dat Daeseleire de geïnterviewde man steeds in zijn waardigheid heeft gelaten. De inkijk in het Forensisch Psychiatrisch Centrum had volgens Van Steenbrugge een educatieve waarde. Bovendien wijst hij erop dat Daeseleire geen enkele rol speelde in de selectie van de geïnterviewden en enkel deed wat hem door het FPC werd voorgesteld. Hij vraagt dan ook om de zaak te seponeren en Daeseleire buiten vervolging te stellen.
De toekomst van programma’s als Axel gaat binnen
Volgens Van Steenbrugge dreigt deze vervolging de toekomst van programma’s als Axel gaat binnen in gevaar te brengen. Zulke clickbait-programma’s zouden voortaan met argusogen bekeken worden en onder druk kunnen komen te staan door juridische kwesties zoals deze. De kwestie legt een delicate balans bloot tussen journalistiek onderzoek, ethiek, sensatiezucht en de bescherming van kwetsbare groepen binnen onze samenleving. Misschien is de kwestie gewoon een kwestie van goede/slechte smaak.
Pittig detail: VTM zond de aflevering over het FPC uiteindelijk op een later moment nog uit, maar knipte daarbij wel de volledige getuigenis van de geïnterneerde pedoseksueel uit de uitzending.
(Foto: screenshot Vimeo/ Axel gaat binnen/VTMgo)
