“Een juridische onvolkomenheid.”
In 2021 werden de gemeentelijke GAS-boetes voor snelheidsovertredingen ingevoerd. Sindsdien kunnen de gemeenten de kas spijzen met flitspalen. In 2023 werd er hiermee flink gas gegeven en leverde het systeem maar liefst 124 miljoen euro op. Juist, het zou ook de verkeersveiligheid bevorderen. Jammer genoeg zojn daar geen cijfers van. Tiens? Maar nu blijkt dat er een dingetje is, een probleempje - noem het een lacune in de wetgeving - die ervoor zorgt ervoor dat vele bestuurders, vooral van de grotere en zwaardere voertuigen, kunnen ontsnappen aan sancties voor snelheidsovertredingen. We moeten er geen tekening bij maken dat dit het gezag van de wet ondermijnt, maar ook de vraag oproept of deze zogenaamde ‘straffeloosheid’ geen groter probleem wordt dan aanvankelijk werd ingeschat.
Een wet die achterblijft bij de werkelijkheid
Chauffeurs met een bedrijfswagen hebben ontdekt dat zij relatief gemakkelijk kunnen ontsnappen aan deze boetes. De crux ligt in een juridische onvolkomenheid: wanneer een overtreding plaatsvindt met een bedrijfswagen, moet de gemeente de identiteit van de bestuurder achterhalen via de werkgever of de leasemaatschappij. Wanneer deze gegevens niet of te laat worden doorgegeven, kan de boete niet meer correct worden geverifieerd of uitgeschreven. Een achterpoortje dat op grote schaal wordt genomen.
De complexiteit van bedrijfswagens en leasemaatschappijen
Voor bedrijven is het niet ongebruikelijk om de gegevens van hun chauffeurs pas na de wettelijke termijn door te geven. Vaak gebeurt dat zonder bijbedoelingen door administratieve vertragingen of door interne procedures die moeilijk met de strikte tijdslijnen van de wet te verenigen zijn. De politie heeft slechts 14 dagen de tijd om het proces-verbaal (pv) naar de gemeente te sturen, terwijl bedrijven tot 15 dagen de tijd hebben om de gegevens van hun chauffeurs door te geven. Dit lijkt op het eerste gezicht geen groot verschil, maar in de praktijk maakt een dag het verschil tussen betalen en ontkomen.
De Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) heeft al herhaaldelijk geklaagd over deze administratieve obstakels en de potentiële straffeloosheid die hieruit voortvloeit. Ze wijzen erop dat de parketten geen prioriteit geven aan het vervolgen van GAS-pv's, waardoor deze overtredingen vaak onbestraft blijven.
Een weetje dat zich verspreidt als een lopen vuurtje
De omvang van dit probleem is moeilijk te becijferen, maar volgens experts bestaat de reële vrees dat alsmaar meer bedrijven de mazen in de wet zullen benutten. Er wordt geschat dat er in België meer dan 626.000 bedrijfswagens rondrijden, en dat aantal groeit jaarlijks. Gezien het feit dat bedrijfswagens vaak intensiever worden gebruikt en de voorkeur genieten bij grotere bedrijven, neemt het aantal voertuigen dat deze juridische speling zou kunnen benutten, gestaag toe. Bovendien gaat het niet alleen om de typische bedrijfswagens, maar ook om voertuigen voor goederenvervoer, die eveneens een beroep kunnen doen op deze lacune in de wet.
De roep om in te grijpen
De VVSG, evenals diverse mobiliteitsexperts, dringen er dan ook op aan dat de wetgeving snel wordt aangepast om deze situatie te verhelpen. Ze pleiten voor een verlenging van de termijn waarin de politie de gegevens van de overtreder moet ontvangen, of het schrappen van de beperking dat alleen natuurlijke personen kunnen worden beboet, waardoor ook bedrijven en rechtspersonen verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor dergelijke overtredingen.
Een andere, veelbesproken oplossing ligt in de noodzaak om de verkeerswetgeving in bredere zin aan te passen, vooral met het oog op de opkomst van zelfrijdende voertuigen. Als de technologie van autonome voertuigen op grote schaal wordt ingezet, zal de wetgeving sowieso moeten worden herzien.
Reacties van beleidsmakers
Vlaams minister van Mobiliteit Annick De Ridder (N-VA) heeft inmiddels aangegeven dat de problematiek op de radar staat. De minister erkent dat dit probleem niet alleen binnen de Vlaamse administratie speelt, maar ook op federaal niveau, waar dezelfde problemen zich voordoen bij de afhandeling van penale boetes. De Ridder kondigt aan dat er binnenkort een interfederale werkgroep bijeenkomt om mogelijke oplossingen voor het timingprobleem te bespreken.
