"We stuurden de nuntius een brief, een aanmaning én een deurwaarder. Feedback: nul. De nuntius en de paus vinden het niet eens nodig om te laten weten dat ze onze vraag hebben ontvangen. Wat een arrogantie!"
De hoeksteen van het katholicisme is schuld en boete. Het is misschien wat kort de door de bocht, maar met dat narratief werd het volk eeuwenlang kort gehouden. Ondertussen kon er in de schaduw van de kerktoren zowat alles wat het licht niet kon verdragen. Jezus draait zich wellicht om in zijn lege graf als hij ziet wat de katholieken met zijn boodschap hebben uitgericht.
Vier maanden geleden kwam de plaatsvervanger van de katholieke god op aarde een bezoek brengen aan België. Er werd veel van verwacht. Zou hij de slachtoffers van seksueel misbruik binnen de kerk een luisterend oor bieden? Het gebeurde, op z'n Vaticaans weliswaar - maar de paus leende zijn oor en engageerde zich om hen een hogere schadevergoeding te betalen. Vier maanden is van dat engagement nog niets in huis gekomen. het is stil aan de overkant.
Trop is teveel en niets is te weinig.
Maar liefst 89 slachtoffers laten het er niet bij en stuurden een deurwaarder naar het Vaticaan. “Drie ingebrekestellingen later is er nog steeds geen actie. Dit is lachen met de slachtoffers,” fulmineert hun advocaat Walter Van Steenbrugge in ‘Het Laatste Nieuws’.
Een schokkende plaag en een premier die het zei zoals het is
De beelden staan bij velen nog op het netvlies gebrand: paus Franciscus die in het kasteel van Laken zijn voorgeschreven speech aan de kant schoof en sprak van een “plaag” en een “schande”. Zijn woorden klonken oprecht, zeker na de scherpe uithaal van premier Alexander De Croo (Open VLD). De Croo spaarde de kerk niet: “De doofpot is onaanvaardbaar. Dit vraagt meer dan excuses of woorden. Het vraagt concrete actie.” Het was een historische toespraak, waarbij het Amerikaanse persagentschap AP het optreden van De Croo zelfs omschreef als een van de scherpste die een paus ooit kreeg te verduren tijdens een buitenlandse reis.
Doch, ondanks de grootse woorden bleef het oorverdovend stil in het Vaticaan. Geen concrete actie, geen respons op brieven en aanmaningen. De slachtoffers voelden zich opnieuw genegeerd en moesten - naar eigen zeggen - noodgedwongen een nieuwe strategie kiezen: de juridische druk opvoeren.
“Wat een arrogantie”
Volgens advocaat Walter Van Steenbrugge - die samen met Christine Mussche de belangen van de slachtoffers behartigt via de vzw Mensenrechten in de Kerk - is het uitblijven van een reactie vanuit het Vaticaan onaanvaardbaar. “We hebben hen een brief gestuurd. Vervolgens een aanmaning. En nu een deurwaarder. De respons? Nul. Niet eens een ontvangstbevestiging. Dat getuigt van pure arrogantie,” zegt hij scherp.
Om de paus formeel in gebreke te stellen, werd een deurwaardersexploot afgeleverd bij Franco Coppola, de apostolische nuntius in België. “Het enige doel hiervan is bewijs verkrijgen dat onze boodschap daadwerkelijk is ontvangen. Het is triest dat het zover moet komen,” aldus Van Steenbrugge.
Schadevergoeding: meer dan symboliek
Tijdens zijn bezoek in september had de paus een twee uur durende ontmoeting met 15 Belgische slachtoffers. Daarbij bood hij herhaaldelijk excuses aan en sprak hij over “hogere schadevergoedingen” voor de immense pijn en het leed dat de slachtoffers is aangedaan. Tot nu toe kregen slachtoffers via het Arbitragecentrum bedragen van 2.500 tot 25.000 euro, maar volgens Franciscus zelf was dat onvoldoende.
In oktober stuurde Van Steenbrugge namens 89 slachtoffers een eerste ingebrekestelling naar het Vaticaan, met een duidelijke boodschap: “De slachtoffers wachten al veel te lang. Dit gaat niet alleen om geld, maar om erkenning van hun slachtofferschap. Zonder erkenning kunnen zij dit trauma niet afsluiten.”
Politieke druk en een dreigende stilte
De advocaat stuurde een kopie van die brief naar alle Belgische federale parlementsleden, in de hoop dat ook de politiek druk zou uitoefenen op de kerk. Maar zelfs die actie bleef zonder gevolg. De slachtoffers voelen zich voor de zoveelste keer in de kou gezet.
“Het is alsof de kerk deze kwestie gewoon wil laten doodbloeden,” zegt Van Steenbrugge. “Maar dat laten wij niet gebeuren. Dit is geen verzoek, dit is een eis. De paus heeft gesproken over verantwoordelijkheid nemen, en dat is exact wat we nu van hem verwachten.”
De kerk kiest dus opnieuw voor stilte en uitstel. De slachtoffers blijven wachten op gerechtigheid. Met de deurwaarder is de zaak nu officieel juridisch vastgelegd. Maar of dit de paus zal bewegen om daad bij woord te voegen? Dat blijft voorlopig een vraag waarop alleen Joost een antwoord weet. Hoe dan ook, de slachtoffers en hun advocaten zijn niet van plan om het hierbij te laten. “Lachen met de slachtoffers? Dat spelletje spelen we niet meer mee,” klinkt het resolute besluit van Van Steenbrugge.
