‘Hoop’, de autobiografie van paus Franciscus.
Paus Franciscus is in zijn pen gekropen en heeft zijn memoires in boekvorm gegoten. 400 pagina’s lang gunt hij ons een blik op zijn eigen leven en op de zware taak die het pausschap met zich meebrengt. Dat levert een moreel testament op dat zich afspeelt op de slappe koord tussen persoonlijke bekentenissen en de visie van een wereldleider. Franciscus serveert in het boek uiteraard zijn bekende - en controversiële -stokpaardjes, maar ook enkele opvallende onthullingen.
Versneld naar de boekhandel
Oorspronkelijk was het plan om ‘Hoop’ pas na Franciscus’ dood uit te brengen. Maar met het Jubeljaar 2025 in aantocht — een zeldzaam Heilig Jaar dat de Kerk elke 25 jaar viert — werd besloten om de autobiografie vervroegd te publiceren. Het thema van dat jaar, ‘Pelgrims van hoop’, sluit naadloos aan bij de titel van het boek, en het is mooie meegenomen natuurlijk om het blazoen van de plaatsvervanger van god wat op te poetsen.
De harde, maar hoopvolle jeugd van de jonge Jorge Mario Bergoglio
Als kind van Italiaanse migranten in Buenos Aires groeide hij op in bescheiden omstandigheden. Hij beschrijft hoe zijn familie, ondanks de schaarse middelen, een thuis wist te creëren waar respect en hard werken centraal stonden. Franciscus onthult ook hoe hij in zijn jeugd verliefd werd op meerdere meisjes. “Niets menselijks is mij vreemd,” voegt hij er laconiek aan toe. “Maar meer kwam er niet van.”
Bekend terrein, weinig nieuws
Wie hoopt dat ‘Hoop’ wereldschokkende onthullingen brent, komt bedrogen uit. Franciscus blijft trouw aan zijn eerder uitgesproken standpunten. Het enige nieuwswaardige feit dat nog wat stof doet opwaaien, is de bevestiging van twee verijdelde aanslagen op zijn leven tijdens zijn bezoek aan het Iraakse Mosoel in 2021. Verder bevestigt het boek vooral hoezeer de paus als mens gevormd werd door zijn afkomst.
Franciscus’ roots liggen in Piemontese grond. Zijn Italiaanse grootouders zochten een beter leven in Argentinië, een verhaal dat zijn empathie voor migranten verklaart. Niet toevallig trok Franciscus tijdens zijn eerste buitenlandse reis als paus naar Lampedusa, het symbool van de Europese migratiecrisis. Zijn levenslange betrokkenheid bij migratiekwesties komt in het boek uitgebreid aan bod.
“We moeten de Kerk ontmannen”
Franciscus heeft vrouwen - het werd stilaan tijd - naar sleutelposities in het Vaticaan gebracht. Denk aan zuster Simona Brambilla, die een dicasterie (het equivalent van een ministerie) leidt. “De Kerk is vrouwelijk, niet mannelijk. Als geestelijken moeten we leren begrijpen wat de theologie van een vrouw inhoudt. De Kerk vermannelijken was een grote zonde. We moeten haar ontmannen,” stelt Franciscus onomwonden.
Homoseksualiteit mag, maar met mate(n)
Op het vlak van homoseksualiteit is de paus minder dubbelzinnig dan vroeger. “Homoseksualiteit is geen misdaad, maar iets menselijks. De deur van de Kerk staat open voor iedereen, inclusief homoseksuelen en transgenders. Ze zijn geen ‘kinderen van een mindere God’,” schrijft hij. Toch zwijgt het boek over concrete maatregelen, zoals homohuwelijken of de toelating van homoseksuele priesters.
Oorlog en misbruik: ondraaglijke lasten
Franciscus blijft een onverzettelijke criticus van oorlogen. Hij hekelt gewapende conflicten in alle toonaarden en verklaart dat hij er fysiek ziek van wordt. Syrië, Oekraïne en Gaza zijn recente voorbeelden die hij noemt. Ook seksueel misbruik binnen de Kerk krijgt de nodige aandacht. Franciscus citeert zijn vlammende toespraak bij koning Filip in Brussel: “Al was er maar één geval van misbruik, dan was dat al monsterlijk. De Kerk moet beschaamd en berouwvol om vergiffenis vragen.” Hij beschrijft hoe hij in Brussel twee uur lang luisterde naar de schrijnende getuigenissen van 17 slachtoffers. “De paus staat aan hun kant,” verzekert hij, “en zal niet wijken.”
Nonkel Frans
Franciscus toont in zijn biografie ook zijn menselijke kant. Hij houdt van basketbal, is fan van voetbalclub San Lorenzo de Almagro en vindt troost in muziek. Opera, tango, Edith Piaf en klassieke Italiaanse cinema van Fellini staan hoog op zijn lijstje. Literatuur en poëzie zijn ook belangrijk, met Dostojewski en Verlaine als favorieten.
De paus noemt zichzelf een melancholische ziel, iemand die regelmatig terugblikt op vroeger. Ondanks dat, blijft hij vooruitkijken, zelfs nu hij op 88-jarige leeftijd met zijn gezondheid worstelt. “Ik had in het begin wat schaamte om die rolstoel, maar de Kerk moet worden geleid met hoofd en hart, niet met benen.” Hij ontkent ooit overwogen te hebben om af te treden.
Hoop doet (een beetje) leven
Met ‘Hoop’ geeft paus Franciscus ons een intieme inkijk in zijn leven en gedachtegoed. Het boek biedt weinig nieuwe inzichten, maar toont wel een paus met zijn bescheiden achtergrond en menselijke gebreken die tegelijk het gewicht van een wereldleider draagt. Grote ethische thema’s zoals abortus, euthanasie en anticonceptie blijven onbesproken. Een zoveelste gemiste kans.
(Foto:Shutterstock)
