“We zijn geen hotel.”
De federale onderhandelaars lijken geen halve maatregelen te nemen: wat op tafel ligt voor het nieuwe migratiebeleid, klinkt als een van de meest strikte hervormingen in de Belgische geschiedenis. Tussen tijdelijke grenscontroles, de bouw van buitenlandse gevangenissen en strengere voorwaarden voor gezinshereniging, wordt de toon gezet. Wat is de inzet? Minder asielzoekers, strengere regels en vooral: controle.
De harde hand van Francken en co.
De nota die is opgesteld onder leiding van voormalig staatssecretaris voor Migratie Theo Francken (N-VA), laat weinig aan de verbeelding over. De illegale migratiestromen die België overspoelen moeten, in zijn woorden, “drastisch ingeperkt worden.” Enkel wie legale migratie nastreeft en een economisch voordeel biedt aan de samenleving, kan nog op medewerking rekenen.
De toon is strenger dan ooit: België wil het “aanzuigeffect” van zijn genereuze opvangsystemen beëindigen. Het migratiebeleid moet niet alleen functioneler, maar vooral ook ontmoedigender worden. Dat vertaalt zich in een reeks concrete maatregelen, waarvan sommige eerder stof doen opwaaien.
Opvang in soberheid
De federale regering wil geen hotels of woningen meer aanbieden aan asielzoekers. De individuele opvangsystemen die nu via OCMW’s worden beheerd, verdwijnen. Collectieve opvangcentra worden de norm, waarbij de nadruk ligt op eenvoud en soberheid. “Net zoals onze buurlanden,” klinkt het, “moet België hier resoluut voor kiezen.”
De hotelopvang - die vaak kritiek krijgt vanwege de hoge kosten en vermeende inefficiëntie - wordt als eerste geschrapt. Daarbovenop wordt ook de financiële steun aan asielzoekers aangepast. De nieuwe wetgeving sluit uit dat asielzoekers “sommen geld” kunnen ontvangen. Dit moet een einde maken aan de dwangsommen die België de voorbije jaren betaalde vanwege opvangtekorten.
Tijdelijk verblijf, streng gecontroleerd
Asielzoekers krijgen in de toekomst enkel nog een tijdelijke bescherming. Die bescherming wordt ingetrokken zodra de reden om te vluchten, zoals oorlog of vervolging, niet langer geldig is. Wil een vluchteling permanent verblijven, dan zal dat pas kunnen na het doorlopen van een streng traject, inclusief een taal- en inburgeringstest.
Ook gezinshereniging wordt strikter aangepakt. Kinderen gelden niet langer als een onweerlegbaar bewijs van een familiale band. Justitie zal bij twijfel een onderzoek uitvoeren naar de authenticiteit van de relatie.
Grenscontroles en gesloten centra
Bij “uitzonderlijke omstandigheden” zoals massale migratiestromen kunnen tijdelijke grenscontroles worden ingevoerd, net zoals in Nederland en Duitsland. Asielzoekers die eerder in Europa een aanvraag indienden, worden opgevangen in zogenaamde ‘Dublincentra’, gericht op terugkeer naar het land van binnenkomst.
Opvallend is de focus op opsluiting. Uitgeprocedeerde gezinnen met kinderen kunnen worden ondergebracht in gesloten terugkeercentra. Dit stuit op weerstand van sommige partijen, zoals Les Engagés, maar wordt door N-VA en MR als noodzakelijk bestempeld. Francken benadrukt dat deze opsluitingen “zo kort mogelijk” zullen duren, maar dat ze essentieel zijn om de uitzettingen te handhaven.
Daarnaast wil de federale regering het aantal plaatsen in gesloten centra “aanzienlijk verhogen” en de maximale detentietermijn optrekken van acht naar achttien maanden.
Buitenlandse gevangenissen: een Deense inspiratie
Een opvallend element in de nota is de verwijzing naar Denemarken. België overweegt akkoorden te sluiten met landen zoals Kosovo om daar gevangenissen te bouwen of huren. Illegale migranten en gedetineerden zonder papieren kunnen daar hun straf uitzitten. Een maatregel die niet alleen de overbevolking in Belgische gevangenissen moet verlichten, maar ook een duidelijk signaal geeft: wie de regels overtreedt, betaalt de prijs.
Voorwaarden voor Belg worden en studeren
Wie Belg wil worden, zal dat moeten verdienen. De voorwaarden worden aangescherpt, met strengere eisen rond inburgering en taal. En daar hangt een prijskaartje aan: het kost voortaan 5.000 euro om de Belgische nationaliteit te verwerven.
Ook buitenlandse studenten blijven niet buiten schot. Ze mogen in de toekomst slechts twee keer van studierichting veranderen. Daarnaast zal een doorgedreven screening economische spionage moeten voorkomen, zeker bij studenten met een staatsbeurs.
Consensus of verdeeldheid?
Uittredend staatssecretaris Nicole de Moor (cd&v) noemt de plannen alvast het strengste beleid ooit. Maar of de neuzen volledig in dezelfde richting staan, is een andere vraag. Hoewel de lijnen duidelijk uitgezet lijken, zijn er nog flink wat obstakels. Met name de opsluiting van gezinnen en de bouw van buitenlandse gevangenissen stuiten op verzet binnen de coalitie. Les Engagés blijft sceptisch, terwijl MR en N-VA deze harde maatregelen beschouwen als onderhandelingsmateriaal voor andere dossiers, zoals fiscale hervormingen.
