Er ligt misschien goed nieuws aan de horizon voor degenen die een huis of appartement willen kopen. Er ligt een wetsvoorstel op tafel dat vraagt om slechts 1 procent registratierechten te betalen bij het kopen van een huis. Formateur Matthias Diependaele heeft een voorstel op tafel liggen om wonen in Vlaanderen terug betaalbaar te maken.
Elke Vlaming moet toegang hebben tot "een betaalbaar dak boven het hoofd." Dit staat te lezen in een nota over het toekomstige Vlaamse woonbeleid, opgesteld door formateur Matthias Diependaele (N-VA).
Die nota dient als startpunt dient voor verdere onderhandelingen tussen N-VA, Vooruit en cd&v. Deze drie partijen streven naar de vorming van een nieuwe regering. Diependaele, de vertrekkende minister van Wonen, zet eigenlijk grotendeels het beleid van de vorige regering verder.
Momenteel ligt de mediaanprijs voor een woning in Vlaanderen op 328.000 euro. Dat is te veel. Diependaele wil meer aandacht spenderen aan (jonge) kopers omdat het bezitten van een woning diep geworteld zit in het Vlaamse DNA. Hij ziet het bezit van een eigen woning als de beste vorm van pensioensparen en de beste verzekering tegen armoede.
Betaalbaar wonen
Om kopers te ondersteunen, wordt een verlaging van de Vlaamse registratierechten overwogen. Deze belasting is de afgelopen jaren al verlaagd: van 10 naar 3 procent op de aankoopprijs van een huis of appartement. Diependaele stelt voor om dit in de volgende legislatuur verder te verlagen naar 1 procent. Voor een huis van 400.000 euro zou dit een besparing van 8.000 euro kunnen betekenen.
De verlaging zou waarschijnlijk alleen gelden voor de aankoop van een eerste woning. Bij de verlaging van de registratierechten van 6 naar 3 procent in 2021, verhoogde de vorige regering de registratierechten voor een tweede woning direct van 10 naar 12 procent.
In de tekst van Diependaele wordt geen nieuwe verhoging genoemd. Gezien de kosten van deze maatregel, lijkt dit echter een mogelijkheid. Vooral N-VA wil dat nieuwe uitgaven gedekt worden, om ontsporing van de Vlaamse begroting te voorkomen. Wat ze zeker niet willen is besparen op dit moment. Een moeilijke oefening dus.
De kans dat de verlaging van de registratierechten wordt doorgevoerd, is groot. Ook Vooruit en cd&v willen wonen betaalbaar houden. In het socialistische programma staat bijvoorbeeld een voorstel om de registratierechten deels te schrappen (tot 250.000 euro).
Daarnaast wil Diependaele blijven investeren in de Vlaamse woonlening, een voordelig krediet voor mensen met een bescheiden inkomen die een eigen woning willen kopen. Vorig jaar werden 6.000 Vlaamse woonleningen afgesloten, goed voor 1,4 miljard euro. Ook de Vlaamse woonwaarborg, die kopers zonder voldoende spaargeld helpt om de eigen inbreng voor een hypotheek te dekken, moet verder worden uitgerold.
Shutterstock
En de wachtlijst?
Als minister van Wonen kreeg Diependaele vaak kritiek op zijn sociale beleid, vooral van Vooruit. De socialisten vinden dat hij te weinig heeft gedaan om de wachtlijsten weg te werken. Ongeveer 176.000 huishoudens wachten op een sociale woning.
In zijn onderhandelingsnota komt het woord ‘wachtlijst’ opvallend genoeg niet voor. Diependaele wil wel blijven investeren in de bouw van sociale woningen. Een uniforme prijsberekening voor sociale huur moet ervoor zorgen dat Vlaamse woonmaatschappijen financieel sterk genoeg zijn om te kunnen investeren. Ook moet leegstand van sociale woningen zoveel mogelijk worden vermeden.
Tegelijkertijd benadrukt Diependaele dat sociale woningen voorbehouden moeten blijven voor degenen die er recht op hebben en deze nodig hebben. Hij wil meer nadruk leggen op het tijdelijke karakter van sociale huisvesting. Mensen moeten proberen vooruit te komen als ze daartoe in staat zijn. In zijn eigen woorden: "Inactieve sociale huurders moeten hun werkbereidheid aantonen en binnen een bepaalde termijn aan de slag gaan." Als dit niet gebeurt, wil hij na twee jaar de sociale huurprijs verhogen tot de markthuurprijs. We weten allemaal dat dit moeilijk zal zijn, want nu is ons Belgisch werkloosheidsbeleid veel te laks.
Diependaele wil ook de strijd tegen domiciliefraude voortzetten. Voor de controles op buitenlandse eigendommen van sociale huurders wil hij bekijken hoe betere datadeling en AI (hier heb je het hypewoord weer) kunnen helpen om fraudeurs op te sporen. Woonmaatschappijen moeten verplicht worden om mee te werken aan deze onderzoeken. Sociale huurders moeten hier minstens vijf jaar onafgebroken wettelijk verblijven. Dit onderwerp kan een botsing met Vooruit veroorzaken.
Op de private huurmarkt, waar de prijzen al langer stijgen, wordt gekeken naar budgethuur. Deze regeling moet mensen die net geen recht hebben op een sociale woning toch laten huren voor een prijs die tot een kwart lager ligt dan de marktprijs. Voor een koppel met kind ligt de inkomensgrens voor budgethuur op 74.000 euro bruto per jaar. Vlaanderen ondersteunt ontwikkelaars die dit soort woonprojecten opzetten. Bij de toewijzing moeten werkende mensen voorrang krijgen.
Binnen Vooruit en cd&v wordt benadrukt dat het om een nota gaat die duidelijk in het voordeel van N-VA is. Er zullen wel degelijk grote aanpassingen nodig zijn om tot een akkoord te komen. N-VA doet daar doorgaans ook niet moeilijk over. Waarschijnlijk zullen beide partijen eisen dat de wachtlijst voor sociale woningen meer aandacht krijgt.
