De meeste mensen hebben wel eens gehoord van de Islamitische Revolutionaire Garde (IRGC), de dodelijke terroristische militie van Iran. Jarenlang zijn oproepen om het in Groot-Brittannië op de zwarte lijst te zetten afgewezen door opeenvolgende regeringen, die meer geïnteresseerd zijn in het onderhouden van diplomatieke banden met het regime dan in het beperken van de binnenlandse veiligheid.
In het Westen is het Iraanse Ministerie van Inlichtingen (MOIS), de geheime dienst van het regime, veel minder bekend dan het IRGC. Auteur Steven Ward in Iran's Ministry of Intelligence: “In tegenstelling tot zijn militaire tegenhanger dragen leden van deze duistere organisatie geen uniformen en vechten ze niet op het slagveld. In plaats daarvan houden hun activiteiten zich bezig met spionage in het buitenland en contraspionage in eigen land, evenals het onderdrukken van hun eigen bevolking.”
Iraanse operaties in de afgelopen veertig jaar omvatten gerichte moorden, ontvoeringen, willekeurige bomaanslagen en bewakingsoperaties ter ondersteuning van deze plannen, die allemaal de MOIS omvatten.
In het buitenland opereren MOIS-officieren vanuit Iraanse diplomatieke faciliteiten en andere fronten. Ambtenaren die zijn toegewezen aan een Iraanse ambassade, dienen doorgaans drie tot vijf jaar, waardoor ze aanzienlijke lokale expertise en tijd kunnen opdoen om activa te rekruteren en te ontwikkelen. Een Europees onderzoek uit 2018 onthulde dat in één geval een MOIS-officier meer dan tien jaar vanuit de Iraanse ambassade in Wenen werkte.
Verschillende onderzoeken naar Iraanse activiteiten hebben onthuld dat het ministerie in de loop der jaren meerdere vormen van niet-officiële dekmantel heeft gebruikt. In sommige gevallen heeft het MOIS inlichtingenbases opgezet in culturele en liefdadigheidsorganisaties en moskeeën. Daarnaast wordt aangenomen dat MOIS-officieren hebben geopereerd als journalisten, studenten en medisch personeel, evenals werknemers van particuliere bedrijven, de buitenlandse vestigingen van Iraanse banken en Iran Air, de staatsluchtvaartmaatschappij.
Gouden munten
Het MOIS werft informanten door hen een salaris, gouden munten en andere geschenken aan te bieden. MOIS-officieren gebruiken informanten ook om anderen te helpen rekruteren. In een rapport uit Irak beweerde een MOIS-behandelaar bijvoorbeeld dat hij een informant had gebruikt om een vriend die voor de Verenigde Staten op de luchtmachtbasis Al-Asad zou werken, voor te bereiden op rekrutering en begeleiding.
Andere rekruteringsmethoden omvatten het gebruik van internet en het ontwikkelen van uitgebreide dekmantelverhalen. Een Israëlisch onderzoek dat begin 2022 resulteerde in de arrestatie van vijf Joodse immigranten uit Iran, onthulde dat Iraanse inlichtingenofficieren financiële prikkels hadden gebruikt om de activa te rekruteren, die in eerste instantie via internet werden benaderd en vervolgens werden aangestuurd. De Israëliërs meldden dat de Iraanse officieren familieleden in Iran hadden gebruikt om geld naar hen in Israël te vervoeren.
In 2012 rekruteerde het MOIS Gonen Segev, een voormalige Israëlische minister die in Afrika woonde en in de jaren negentig gevangen was gezet op verdovende middelenbeschuldigingen. Segev werd gevangengenomen door de Mossad en veroordeeld tot gevangenisstraf omdat hij informatie had verstrekt aan Iran over Israëlische politieke en veiligheidsfunctionarissen en de veiligheidslocaties en energiesector van het land. De rechtszaak onthulde dat MOIS-handlers Segev twee keer naar Iran hadden gebracht voor vergaderingen en hem een communicatiesysteem voor gecodeerde berichten hadden gegeven.
In 2018 arresteerde de FBI twee Iraans-Amerikaanse burgers met een dubbele nationaliteit die banden hadden met het MOIS en beschuldigde hen ervan te handelen als agenten van Iran.
Het tweetal had in het geheim Joodse centra en Iraanse oppositieleden in de Verenigde Staten in de gaten gehouden.
Meer recent, in 2019, wendde het MOIS zich tot internet- en cyberoperaties om de mobiele telefoon te hacken van voormalig chef van de Israëlische strijdkrachten Benny Gantz, die van 2020 tot 2022 minister van Defensie van Israël was.
Gantz beweerde dat er geen geheime informatie was gecompromitteerd, maar politieke tegenstanders vroegen zich af of zijn verloren persoonlijke informatie hem kwetsbaar maakte voor chantage.
VS
Begin december 2023 plaatste de Verenigde Staten twee vermeende MOIS-officieren op een zwarte lijst omdat ze personen hadden gerekruteerd voor verschillende surveillance- en dodelijke operaties in de VS, waaronder het targeten van huidige en voormalige Amerikaanse regeringsfunctionarissen om de dood van IRGC Quds Force-leider Qasem Soleimani te wreken, die in 2020 werd gedood door een Amerikaanse drone-aanval.
Overal ter wereld hebben het MOIS en de IRGC niet-Iraanse en dubbelnationale agenten ingezet die alleen reizen of met valse paspoorten, waaronder vervalste Israëlische. Iran heeft ook een aantal operationele activiteiten uitbesteed aan criminele organisaties, zoals de moord in 2015 op de oppositiemilitant Mohammad Reza Kolahi Samadi, die onder een valse naam in Nederland leefde.
Iran gebruikte Nederlandse criminelen voor de moord eind 2017 op Ahmad Mola Nissi, een Arabische separatistische leider, buiten zijn huis in Den Haag. Evenzo was een werknemer van een Turkse misdaadbaas de hoofdverdachte in een dodelijke MOIS-operatie in Istanbul eind jaren 2010 tegen regimecriticus Saeed Karimian, die werd beschuldigd van het verspreiden van westerse cultuur en anti-islamitische waarden door buitenlandse programma's uit te zenden die in het Perzisch waren nagesynchroniseerd op zijn Gem TV-netwerk.
VSSE
Een ander opvallend MOIS-moordcomplot dat in 2018 in Europa plaatsvond, toonde volgens de auteur “het vakmanschap van het ministerie”. Asadollah Assadi, een MOIS-officier die onder diplomatieke dekking opereerde als derde secretaris van de Iraanse ambassade in Wenen, rekruteerde een Iraans-Belgisch echtpaar om een bom te plaatsen gericht op Maryam Rajavi, de leider van de Nationale Raad van Verzet van Iran, een overkoepelende oppositiegroep. Het willekeurige explosief had vele anderen kunnen doden, waaronder de persoonlijke advocaat van president Trump, Rudy Giuliani, die gepland stond om te spreken op de bijeenkomst nabij Parijs. In het geval van de bom zorgde een operationele veiligheidstekortkoming van MOIS ervoor dat de Israëlische inlichtingendienst het complot kon ontdekken en dat Belgische inlichtingenofficieren op basis van hun tip het echtpaar onderschepten.
Iraanse operaties tonen af en toe slecht vakmanschap, zoals in Irak, waar de activiteiten van sommige Iraanse officieren en middelen onhandige en komische onkunde lieten zien. In een voorbeeld uit 2009 rekruteerden Iraanse officieren een genaturaliseerde Amerikaanse burger van Iraanse afkomst zonder relevante ervaring voor een surveillancebaan. De hulpbron werd gemakkelijk opgemerkt en gearresteerd voordat hij snel schuldig pleitte. De MOIS-agenten die betrokken waren bij een ontvoeringsplan in 2021, onderzochten het huren van een speedboot voor een ontsnapping van ongeveer 2.200 zeemijl naar Venezuela, een reis die buiten de mogelijkheden van het besproken vaartuig lag.
Het MOIS is ook verantwoordelijk voor contraspionageoperaties op eigen terrein en heeft herhaaldelijk verklaard dat het CIA-spionagenetwerken tegen Iran heeft geïnfiltreerd en gekraakt. Het MOIS gebruikt deze vermeende contraspionageprestaties om op te scheppen over zijn effectieve operationele en analytische capaciteiten, twijfel te zaaien over de juistheid van informatie die door buitenlandse inlichtingendiensten is verzameld en de capaciteiten van buitenlandse inlichtingendiensten te kleineren.
In de loop der jaren heeft het MOIS beweerd dat verschillende Mossad-netwerken zijn verstoord, hoewel deze acties meestal plaatsvonden nadat er al schadelijke Israëlische operaties hadden plaatsgevonden. In 2012 kondigde het MOIS de ontdekking aan van een vermeend Israëlisch netwerk dat gericht was op de nucleaire activiteiten van Iran, evenals de arrestaties van de agenten die betrokken waren bij de moorden op Iraanse kernwetenschappers.
Een van de samenzweerders, Majid Jamali-Fashi, bekende op televisie dat hij training en een betaling van $ 120.000 van Mossad had ontvangen. De beweerde contraspionagesuccessen leden echter onder geloofwaardigheidsproblemen als gevolg van de harde verhoortactieken van het ministerie. Het MOIS erkende in 2019 met tegenzin dat de bekentenissen van enkele van de andere samenzweerders waren verkregen door marteling.
Meer recent, eind juli 2021, beweerde het ministerie dat het vermeende leden van een Israëlisch inlichtingennetwerk aan de westelijke grens van Iran had gearresteerd, wapens in beslag had genomen die bedoeld waren om rellen in Iraanse steden te ondersteunen en een plan had verstoord om "sabotagedaden" uit te voeren tijdens de Iraanse presidentsverkiezingen in juni.
Begin 2023 onthulde Iran nog een belangrijk, zij het enigszins vertraagd, succes van de MOIS-contraspionage. Vier jaar eerder had de MOIS Alireza Akbari gearresteerd, een voormalige Iraanse viceminister van Defensie die een bondgenoot was van de secretaris van de Supreme National Security Council Ali Shamkhani, wegens vermeende spionage voor Londen sinds 2004. De MOIS hield hem drie jaar lang in het geheim vast. Gedurende deze tijd lieten ze Akbari regelmatig een door de Britten verstrekte computer gebruiken om te communiceren met zijn handlers om hen te misleiden. In januari 2023 onthulde de Raisi-regering Akbari's detentie, veroordeling en doodvonnis.
Regimeleiders gaven eind 2020 de MOIS de eer voor het "bijna" voorkomen van een van de vele spraakmakende moorden op Iraanse kernwetenschappers die meer dan een decennium teruggaan en die werden toegeschreven aan door Israël en Mossad gerekruteerde agenten. Het regime gelooft dat de moorden mogelijk in 2007 zijn begonnen toen een kernwetenschapper in een uraniumfabriek in Esfahan stierf door een mysterieus gaslek.
Kernenergie
Mohsen Fakhrizadeh - de vermeende "vader" van het Iraanse nucleaire programma - werd in november 2020 gedood in een hinderlaag van zijn konvooi van vier auto's op een landelijke weg 40 mijl ten oosten van Teheran. Het Mossad-moordteam, bestaande uit meer dan 20 Israëliërs en Iraniërs, voerde de hightech-moord uit na maanden van nauwgezette bewaking. De hinderlaag maakte gebruik van een op afstand bestuurbaar machinegeweer van één ton dat stuk voor stuk Iran binnen werd gesmokkeld, een autobom en twee sluipschutters, onthulde de JC destijds.
Regeringswoordvoerder en voormalig MOIS-viceminister Ali Rabii zei dat het ministerie van Inlichtingen de mensen had geïdentificeerd die de "apparaten en technologieën" hadden meegenomen die voor de moord werden gebruikt. De secretaris van de Supreme National Security Council, Shamkhani, een voormalig senior IRGC-officier, herhaalde dat de Iraanse inlichtingendiensten informatie hadden over het complot - inclusief de locatie - maar gaf de schuld van de ineenstorting van de beveiliging aan een zelfgenoegzaam falen om voorzorgsmaatregelen te nemen na jaren van frequente waarschuwingen.
Alavi beweerde later in een interview dat de moord op Fakhrizadeh was georganiseerd door een lid van de Iraanse strijdkrachten, maar er werd geen bewijs of latere bevestiging geboden.
Als dat waar is, lijdt het Iraanse veiligheids- en inlichtingenapparaat aan aanzienlijke operationele zwakheden en wordt het mogelijk gecompromitteerd door penetraties van buitenlandse diensten. Verteerd door soft-war-gevaren, lijken veiligheidsfunctionarissen herhaaldelijk op de verkeerde plekken naar bedreigingen te hebben gezocht.
Andere recente beveiligingsmislukkingen in de periode rond de dood van Fakhrizadeh waren onder meer de moord in augustus 2020 op de tweede man van al-Qaeda, Abu Muhammad al-Masri, die van 2003 tot 2015 in Teheran in losse hechtenis had gezeten voordat hij zich daar vestigde, en de explosies in juli 2020 en april 2021 in een kerncentrale in Natanz. De explosie in 2020 in Natanz werd herleid tot explosieven die waren verzegeld in een zwaar bureau dat maanden eerder in de centrale was geplaatst. De aanval in Natanz in 2021 leidde tot officiële kritiek van de inlichtingen- en veiligheidsgemeenschap over "het Israël binnenin", een verwijzing naar vermeende Mossad-penetraties van Iraanse faciliteiten en organisaties.
In 2018 voerden Israëlische agenten een gewaagde nachtelijke inval uit om een halve ton aan geheime archieven van nucleaire programma's te stelen uit een opslagplaats in Teheran. Deze operaties onthulden dat het MOIS niet in staat was om te voorkomen dat de Israëlische inlichtingendienst effectieve netwerken van collaborateurs in Iran kon opzetten en herhaaldelijk toegang kreeg tot gevoelige sites.
Iran’s Ministry of Intelligence: A Concise History, door Steven R Ward (Georgetown University Press), is nu verkrijgbaar
