Er wordt steeds vaker over gesproken en geschreven: een regimewissel in Moskou. Is dat realistisch en hoe verloopt dat dan? Kan dat door de FSB?
Mark Galeotti (Londen, 1965), is een Brits historicus, politicoloog en Rusland-expert. Galeotti in de media: "Nooit sinds de ineenstorting van de Sovjet-Unie zijn er zo veel geruchten en tegengeruchten geweest in het Kremlin." In een cirkel vormt zich volgens hem een vuurpeloton, waarbij iedereen zijn geweer op elkaar richt. Galeotti: "En wanneer dienstplichtigen beginnen terug te keren van het Oekraïne-front en horrorverhalen over de oorlog met zich meebrengen, zal de politieke temperatuur alleen maar stijgen."
De historicus verder: "Ik geloof niet dat een FSB-coup in de maak is, althans nog niet. Russen zijn goed thuis in hun eigen geschiedenis en ze begrijpen dat regimeverandering alleen kan plaatsvinden als de geheime politie, het leger én politici allemaal samenwerken, zoals ze deden in 1991 toen president Michail Gorbatsjov (even) werd afgezet.”
Galeotti verwijst naar de Augustusstaatsgreep. Dat was een poging tot een staatsgreep die in 1991 was opgezet door een groep leden van de regering van de Sovjet-Unie om de macht van het land over te nemen van president Gorbatsjov.
De leiders van die staatsgreep waren conservatieve leden van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie die tegen het hervormingsprogramma van Gorbatsjov waren en tegen zijn nieuwe voorstel voor een Gemenebest van Onafhankelijke Staten die de macht van de centrale regering zou decentraliseren naar de deelrepublieken.
Zij stonden lijnrecht tegenover een korte maar effectieve campagne van burgerlijk verzet in Moskou. Alhoewel de staatsgreep mislukte binnen twee dagen en Gorbatsjov aan de macht bleef, destabiliseerde deze gebeurtenis de Sovjet-Unie en wordt ze beschouwd grotendeels te hebben bijgedragen aan de ondergang van de Communistische Partij en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie.
Gorbatsjov heeft overigens tegenover een Russische krant later gezegd dat hij enkele weken voor de coup van 1991 was gewaarschuwd door de Amerikaanse president George H.W. Bush.
Gorbatsjov nam de waarschuwing echter niet serieus. Volgens hem moest je wel “idioot zijn” om op dat moment met geweld de macht te willen grijpen in de Sovjet-Unie, juist in een periode waarin fundamentele veranderingen werden doorgevoerd. Achteraf concludeert de voormalig Sovjetpresident dat de coupplegers kennelijk toch “idioten” waren.
Op het moment van de staatsgreep vierde Gorbatsjov vakantie aan de Zwarte Zee. Terwijl de conservatieven in Moskou de macht probeerden te grijpen werd het vakantiehuis van Gorbatsjov omsingeld door veteranen van de communistische partij. Gorbatsjov kreeg huisarrest opgelegd. Tegenover Rossiyskaya Gazeta zegt Gorbatsjov dat hij destijds beter niet op vakantie had kunnen gaan.
In het interview laat de voormalige Sovjetpresident zich verder weinig positief uit over zijn opvolger, Boris Jeltsin. Gorbatsjov stelt dat hij Jeltsin beter als ambassadeur naar een of andere “bananenrepubliek” had kunnen sturen waar hij op zijn gemak waterpijp had kunnen roken. Volgens Gorbatsjov had zijn aartsrivaal een overdreven “honger naar macht”.
