Oostenrijk blijkt al even onbestuurbaar als België.
Het politieke landschap in Oostenrijk staat op zijn kop. De conservatieve Volkspartij ÖVP, jarenlang de bastion van stabiliteit en gematigd rechts beleid, heeft een contorversi¨le koerswijziging aangekondigd. Onder leiding van de kersverse partijvoorzitter Christian Stocker is de partij nu bereid om coalitiegesprekken aan te knopen met de extreemrechtse FPÖ. Deze ommezwaai markeert een scharniermoment in de Oostenrijkse politiek. Tussen berg en dal vervagen de ideologische grenzen onder druk van electorale vooruitzichten.
Christian Stocker: een nieuwe leider, een nieuw geluid
De benoeming van Christian Stocker als partijleider van de ÖVP kwam na een politiek fiasco. Voormalig bondskanselier Karl Nehammer diende zijn ontslag in omdat hij er niet in slaagde een coalitie te vormen met de sociaaldemocraten (SPÖ) en de liberalen (Neos). Ondanks de relatieve nederlaag bij de verkiezingen in september - waarbij de ÖVP slechts tweede werd achter de FPÖ - kreeg Nehammer de opdracht om een regering te vormen. Maar verzet tegen een compromis met extreemrechts bleek onhoudbaar binnen zijn eigen partij.
De rechtse vleugel van de ÖVP flirtt al langer dan vandaag met het idee van een samenwerking met extreemrechts. Het pragmatisme wordt nu boven de principes geplaatst. “Als we worden uitgenodigd, gaan we praten,” is de boodschap. Daarmee wordt een jarenlang taboe binnen de partij doorbroken.
De FPÖ: van paria naar machtigste partij
De extreemrechtse FPÖ - geleid door de omstreden Herbert Kickl - werd in september de grootste partij met 28,8 procent van de stemmen. Hun campagne draaide grotendeels rond anti-migratieretoriek en euroscepticisme. Dat bleek te spelen in de hoofden van van de Oostenrijkers. Tot voor kort wilden geen van de traditionele partijen de FPÖ samenwerken, wat hen - zonder dat er een cordon sanitaire is zoals bij ons - effectief buitenspel zette in het politieke spel.
President Alexander Van der Bellen gaf eerder al aan dat de weerstand tegen de FPÖ binnen de ÖVP merkbaar aan het afbrokkelen was. “De stemmen tegen een samenwerking zijn stiller geworden,” zei de president, die maandag Herbert Kickl zal spreken over de regeringsvorming.
De FPÖ schommelt nu in een luxepositie.Mocht het toch tot nieuwe verkiezingen komen, dan voorspellen peilingen dat hun electorale voorsprong alleen maar zal groeien. Dat vooruitzicht heeft de ÖVP mogelijk over de streep getrokken om hun principiële weerstand tegen een samenwerking op te geven.
Politieke impasse of conservatief-extreemrechts experiment?
Met de mislukking van de onderhandelingen tussen ÖVP, SPÖ en Neos, liggen er nu twee scenario’s op tafel: een coalitie tussen ÖVP en FPÖ, of nieuwe verkiezingen. Het organiseren van nieuwe verkiezingen kan echter pas over drie maanden, en dat risico wil de ÖVP duidelijk niet nemen.
Het risico op electorale achteruitgang bij een nieuwe stembusgang weegt zwaar door. Bij de laatste verkiezingen behaalde de FPÖ 28,8 procent, tegenover 26,3 procent voor de ÖVP en 21,1 procent voor de SPÖ. In de jongste peilingen lijkt de FPÖ die voorsprong nog verder uit te bouwen.
Een wankel evenwicht in Oostenrijk en Europa
De politieke ontwikkelingen in Oostenrijk zijn een weerspiegeling van een bredere trend in Europa. Anti-migratiepartijen en eurosceptische bewegingen charmeren de kiezers. Eeen ander trend is om de stem van de kiezer te negeren. Doch, van Italië tot Zweden, en nu ook Oostenrijk, kantelt de balans van de macht alsmaar meer naar rechts.
(Foto: Shutterstock)
