De belangrijkste potentiële dreiging voor de fysieke territoriale integriteit van het NAVO-bondgenootschap komt uit Rusland. Rusland beschouwt de NAVO op zijn beurt als de belangrijkste externe dreiging. Positief bekeken houden beide dreigingen elkaar in evenwicht. Het gevaar is dat dit een erg wankel of labiel evenwicht is.
De nuchtere analyse staat te lezen in de publicatie Dreigingsbeeld statelijke actoren, een gezamenlijke uitgave van de Nederlandse Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) en de Nationaal Coordinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Het zou dus dom en naïef zijn om te denken dat Rusland geen gevaar meer vormt voor ons.
Tussen haakjes: in België zie je nog zo snel niet een dergelijke publicatie van de burgerlijke en militaire inlichtingendienst tot stand komen, laat staan dat de burger de publicatie gewoon zou mogen lezen. Het voordeel van de analyse van onze Nederlandse vrienden is dat we de conclusies over Rusland ook mogen doortrekken naar België.
Rusland is dan wel de grootste potentiële dreiging voor ons, op dit moment heeft Rusland gelukkig geen intentie om de fysieke territoriale integriteit van het NAVO-bondgenootschap te schenden. De potentiële dreiging wordt wel veroorzaakt door de opbouw van militaire capaciteiten en de ligging aan de grenzen van de Europa. Ontwikkelingen op conventioneel en met name tactisch nucleair gebied hebben geleid tot een toename van instabiliteit. Rusland investeert stevig in nieuwe wapensystemen en is in overtreding van het inmiddels ter ziele gegane INF-verdrag.
Dual capable hypersone wapensystemen tegen land- en zeedoelen, zullen op afzienbare termijn worden geïntroduceerd binnen de Russische strijdkrachten. Door hun zeer hoge snelheden, manoeuvreerbaarheid en lage zichtbaarheid – waardoor het treffen van tegenmaatregelen uiterst complex is - kunnen deze systemen als een game changer beschouw worden. Rusland beschikt over het conventionele en tactisch nucleair militair vermogen om een militaire operatie tegen NAVO te initiëren en in eerste instantie succesvol te zijn.
De opbouw van het Russisch militair vermogen oefent druk uit op het NAVO-bondgenootschap. Een specifieke dreiging gaat uit tegen onderzeese infrastructuur (bijvoorbeeld onderzeekabels). Russische entiteiten brengen deze infrastructuur in kaart en ondernemen activiteiten die duiden op spionage en op voorbereidingshandelingen voor verstoring en sabotage.
Deze militaire druk staat volgens de analyse niet op zichzelf, maar in directe relatie tot de politieke en ook economische druk die Rusland uitoefent op Europa en de NAVO. De afgelopen jaren schreven de AIVD en MIVD in hun openbare jaarverslagen al over het oogmerk van Rusland om het Westen (onder andere EU en NAVO) intern te verdelen. Het achterliggende Russische doel daarbij is het in stand houden en uitbreiden van invloed in het nabije buitenland (de buurlanden van Rusland, voorheen onderdelen van de Sovjet Unie) en demonstratie van Rusland als wereldmacht. De effectiviteit van deze inspanningen is grotendeels afhankelijk van het bilaterale Ruslandbeleid van de grotere (NAVO-)bondgenoten. Wanneer zij ten aanzien van Rusland een koers varen die afwijkt van de collectieven (EU, NAVO) waarvan zij deel uitmaken, dan biedt dit Rusland ruimte om de cohesie binnen de NAVO en EU verder onder druk te zetten.
Rusland zet ook zogeheten hybride middelen in om politiek-strategische doelen te bereiken, of om hiertoe gunstige randvoorwaarden te creëren, de bondgenootschappelijke en Europese cohesie te eroderen, en is de belangrijkste hybride dreiging voor de NAVO. Bij hybride oorlogvoering is sprake van de geïntegreerde inzet van politieke, militaire, economische, informatie-, inlichtingen- en cybermiddelen, onder het juridische niveau van oorlogsvoering.
Het is op de lange termijn - besluit het rapport - niet waarschijnlijk dat Rusland zijn buitenlandbeleid, waarin het streeft naar ondermijning van de Europese veiligheidsarchitectuur, zal wijzigen. Het is evenmin waarschijnlijk dat de Russische opstelling op economisch, politiek en militair gebied de komende jaren zal veranderen.
