Weg met “de duurste copycenters van het land”.
Waarom moet er zoveel blijven plakken in de portemonnee van de notarissen? Velen onder ons, begrijpen het ‘waarom’ van de tussenkomst van een notaris niet eens. Hoe zou het toch komen dat notarissen bijna altijd in het mooiste/grootste huis van de stad wonen? Is het niet eens tijd om het beroep onder de loep te nemen? Vooruit wil hervormen, maar laat het achterste van de tong niet zien.
Vooruit zou bij de federale regeringsonderhandelingen naar verluidt de sloophamer bovenhalen om het eeuwenoude bastion van het notarisberoep grondig te hervormen. Meer concurrentie, lagere tarieven, en zelfs een gedeeltelijke overname van hun taken door de overheid staan op de agenda. Maar de Belgische notarissen waarschuwen: "Kijk naar Nederland – dat is compleet fout gelopen."
Hoge kosten onder de loep
Het beroep van notaris zit al jarenlang stevig verankerd in een complex web van strikte regelgeving. Van vaste tarieven tot een beperkt aantal kantoren per regio – alles is zorgvuldig afgebakend. Dat systeem is historisch gegroeid, en zorgt al geruime tijd voor wrevel bij wie bijvoorbeeld een woning koopt en daarbij diep in de buidel moet tasten.
Uit een eerdere studie van het Prijzenobservatorium bleek dat de Belgische notariskosten tot de hoogste van Europa behoren. Voor de gemiddelde Belg betekent dat duizenden euro’s extra bij de aankoop van een huis. De inflatie kende de afgelopen jaren een bescheiden stijging voor ‘ons-gewone-mensen’, maar niet voor de notaris wiens honorarium spectaculair de hoogte inging. Want dat is gekoppeld aan de huizenprijzen, niet aan de index. Prettig geregeld.
Met cijfers die aantonen dat België notariskosten hanteert van gemiddeld 2,2% van de vastgoedprijs, tegenover 1,63% in Frankrijk en een schamele 0,96% in Duitsland, wordt de roep om hervorming steeds luider. Vooruit zet zich op de barricades met een ambitieus plan dat als doel heeft deze kosten drastisch te verlagen.
Vooruit wil liberalisering en concurrentie
Het hervormingsvoorstel van Vooruit is een stokpaardje dat al langer op hun politieke agenda staat. De socialisten pleiten voor een volledige ommezwaai in het notariële landschap. Het huidige systeem met vaste tarieven moet plaatsmaken voor maximumtarieven, wat notarissen toelaat elkaar te beconcurreren met lagere prijzen. De partij wil ook af van de huidige geografische quota die het aantal notariskantoren per regio beperken. Meer notarissen zouden volgens Vooruit de markt moeten betreden, waardoor de prijzen verder kunnen dalen.
En daar stopt het niet. Vooruit schuift een nog radicaler idee naar voren: een aantal kerntaken van notarissen – zoals het opstellen van aktes bij vastgoedtransacties – zouden voortaan door de overheid kunnen worden overgenomen. Ambtenaren zouden deze taken net zo goed kunnen uitvoeren, en dat aan een fractie van de kostprijs. Het voorstel klinkt als muziek in de oren van huizenjagers, maar het notariaat ziet de bui al hangen.
“Notarissen zijn de duurste copycenters”
De hervormingsideeën zijn niet van gisteren. Melissa Depraetere, Vlaams minister en boegbeeld van Vooruit, heeft dit dossier al meermaals op de agenda gezet. Voormalig minister Freya Van den Bossche - notoir N-VA-haatster en inmiddels voorzitter van het Vlaams Parlement - maakte er destijds geen geheim van hoe ze over het beroep dacht. Ze lanceerde oneliner dat notarissen “de duurste copycenters van het land” zijn.
Uit dezelfde studie van het Prijzenobservatorium bleek dat de gemiddelde Belg voor een woning van 250.000 euro ongeveer 5.111 euro aan notariskosten betaalt. Zelfs met de hervorming van twee jaar geleden, waarbij de tarieven met 25 procent zouden moeten dalen, blijven de kosten hoog in vergelijking met buurlanden. Depraetere ziet hierin een kans om het beroep verder te hervormen en toegankelijker te maken voor de gemiddelde burger.
Het Nederlandse voorbeeld: een waarschuwing?
Fednot - de federatie van Belgische notarissen - waarschuwt dat het plan in werkelijkheid wel eens averechts zou kunnen werken. Ze wijzen naar Nederland, waar het beroep in 2003 werd geliberaliseerd. De belofte was een markt met meer concurrentie en lagere tarieven, maar het resultaat was een forse stijging van de prijzen voor standaarddossiers. Alleen de grotere transacties werden goedkoper.
Volgens Jan Sap, CEO van Fednot, dreigt hetzelfde scenario in België. “De hervorming in Nederland heeft de markt complexer en minder toegankelijk gemaakt. Kleine dossiers, zoals een eenvoudige verkoopakte, werden juist duurder. Dat is niet in het belang van de gewone burger.”
Daarnaast benadrukt Fednot dat het beroep al in 2021 een hervorming onderging, waarbij de tarieven verlaagd werden. “Laat deze eerst volledig doorwerken voordat er alweer nieuwe veranderingen komen,” klinkt het kritisch. Mogen wij dat even kritisch in twijfel trekken?
(Foto: Shutterstock)
