Het enige concrete aan de Congoreis is voorlopig de overdracht van het fantastische kakuungu-masker. Volgens sommige Congolezen is het een geschenk van de Belgen. Wij zien het dan weer als bruikleen. Zelfs Georges-Louis Bouchez profileert zich nu op deze kwestie.
Bruikleen is volgens de wet een overeenkomst waarbij de ene partij de andere een zaak om niet in gebruik geeft, onder voorwaarde dat die ander de zaak teruggeeft nadat hij daarvan gebruik heeft gemaakt, of nadat de tijd die hij die zaak zou gebruiken is verstreken. Voorlopig kan het ook niets anders zijn dan bruikleen omdat het wettelijke kader voor de teruggave van (roof)kunst er gewoon nog niet is.
Het masker wordt gebruikt tijdens de makunda (ook wel n-khanda, m-khanda, longwa of nzo longo genoemd). Het is de inwijdingsritueel om van jongens mannen te maken. Yaka-jongens die klaar worden geacht voor initiatie (tundansi) worden naar een bushkamp buiten het hoofddorp gebracht, besneden, ontgroend, krijgen nieuwe namen en leren wat er nodig is om een echte man te worden (jagen, seks).
Tijdens die besnijdenisdansvoorstellingen (kinkanda) dragen de ingewijden speciale maskers, terwijl hun leraren alleen de rituele maskers van de makunda-ceremonies mogen dragen.
Het masker zelf: fijn houtsnijwerk, bolle wangen gevuld met adem, gestileerde ogen, een raffia hoofdtooi eromheen. Daar worden huiden van wilde beesten opgehangen. Het gewicht is ongeveer 10 kg om te dragen bij de dansen.
Guido Gryseels: "Het is geen geroofd of gestolen masker, het werd in 1954 voor 250 frank (215 of 500 frank volgens een andere bron) aangekocht door Albert Maesen, een verzamelaar van het Museum. Het is zeer zeldzaam omdat er maar een maximum van tien in de wereld zijn.” Guido Gryseels (Ukkel, 1952) is een Belgisch voormalig landbouweconoom en museumdirecteur. Sinds 2001 is hij directeur-generaal van het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika.
Uit de originele bon blijkt dat Maesen destijds 182.500 frank betaalde voor een kist met achtduizend voorwerpen waar ook het kakuungu-masker in zat. Volgens Gryseels is het kakuungu-masker zo'n honderd jaar oud en “enkele honderdduizenden euro's waard”. Volgens de laatste resultaten van de veilinghuizen is een dergelijk masker tussen 10.000 en 100.000 euro waard.
