“Uitgevers schoolboeken vinden steeds nieuwe manieren om tweedehandsboeken tegen te gaan”
Het nieuwe schooljaar is voor duizenden leerlingen in Vlaanderen niet zonder hobbels begonnen. Uit een recente rondvraag van de vzw Krijt blijkt dat een aanzienlijk aantal leerlingen zonder de juiste studieboeken is gestart, en dit vooral door financiële obstakels. “Uitgevers worden steeds inventiever in hun pogingen om de verkoop van tweedehandsboeken te ontmoedigen,” klinkt het verontrustend.
Onacceptabele cijfers
Volgens de bevindingen van vzw Krijt is maar liefst 6,33 procent van de leerlingen zonder de nodige boeken aan het schooljaar begonnen. Een belangrijk deel hiervan wordt veroorzaakt door leveringsproblemen, maar de cijfers wijzen ook op een schokkende realiteit: in 75 bevraagde scholen gaat het om ongeveer 1.122 leerlingen die simpelweg geen boeken hebben kunnen kopen door financiële problemen. “Dit is goed voor 2,43 procent van het totaal,” legt Colette Victor, algemeen coördinator van vzw Krijt, uit in ‘Het Nieuwsblad’. Wanneer deze cijfers voor heel Vlaanderen worden geëxtrapoleerd, zouden we het hebben over meer dan 7.600 leerlingen. “Dit is naar onze mening echter een onderschatting. De scholen die onze enquête invulden, zijn vaak bewust bezig met deze problematiek, waardoor ze alerter zijn op de situatie van hun leerlingen. Het werkelijke probleem is moeilijk te kwantificeren.”
Stijgende kosten en de rol van uitgevers
De vzw signaleert dat de schoolrekening elk jaar blijft stijgen. Een van de belangrijkste factoren hierin zijn de uitgevers, die het steeds moeilijker maken om boeken tweedehands aan te schaffen. “Waar je vroeger eenvoudig de boeken van oudere leerlingen kon overnemen, is dat nu bijna onmogelijk geworden. De uitgevers hebben innovatieve methodes ontwikkeld om dat tegen te gaan. Door handboeken te koppelen aan unieke digitale codes, ben je gedwongen om telkens een nieuw exemplaar aan te schaffen als je de digitale toepassingen wilt gebruiken,” vertelt Victor. Dit zorgt ervoor dat ouders steeds dieper in de buidel moeten tasten.
Alternatieven in de praktijk
Bij het Go! Atheneum in Etterbeek proberen ze de kosten te drukken door vrijwel alle cursusmateriaal zelf te ontwikkelen. Directeur Sophie Allein legt uit: “Dit doen we al jaren en het is enorm arbeidsintensief. Op 1 september ligt er een pakketje klaar zodat niemand zonder boeken hoeft te starten. Dit is een bewuste keuze van onze scholengroep GO! Brussel, omdat we veel kinderen kennen die financieel in de problemen zitten. We weten wie die leerlingen zijn en als het echt nodig is, springt de school bij.”
Afbetalingsplannen onder druk
Uit de bevraging van vzw Krijt blijkt dat scholen waar ouders de boeken rechtstreeks van de school kopen, veelal kunnen rekenen op leerlingen die wel alle boeken hebben. Dit is vermoedelijk te danken aan de directe communicatie tussen school en ouders, waardoor de situatie beter kan worden opgevolgd. In contrast hiermee zien we dat in scholen die samenwerken met externe leveranciers, 4,87 procent van de leerlingen niet op tijd met hun boeken is gestart. “Leveranciers presenteren hun afbetalingsplannen vaak minder zichtbaar of transparant op hun websites. Hierdoor zijn er minder flexibele betalingsmogelijkheden als de school geen garant staat,” benadrukt Victor.
Ongelijke verdeling van kosten
Bijna de helft van de scholen geeft aan ontevreden te zijn over de verhouding tussen handboeken en invulboeken. De scholen merken op dat er te veel nadruk ligt op dure invulboeken in plaats van op gewone handboeken, wat de totale kostprijs weer verhoogt.
Kwaliteitsalliantie en de gevolgen
Om deze problemen aan te pakken, had de bevoegde minister Ben Weyts de ‘kwaliteitsalliantie’ in het leven geroepen. Dit is een samenwerkingsverband tussen koepels, uitgeverijen en leveranciers met als doel betere afspraken te maken over schoolboeken. “De focus ligt niet alleen op de inhoud, maar ook op de leveringen,” aldus Victor. “Helaas zijn de verwachtingen rondom de kwaliteitsalliantie hoog, maar in de praktijk merken we nog steeds geen significante effecten.”
Conclusie: een groeiend probleem
De situatie waarin duizenden leerlingen zonder de benodigde studieboeken aan het schooljaar beginnen, wijst op een groter probleem binnen het onderwijssysteem. De financiële druk op gezinnen neemt toe, terwijl uitgevers hun strategieën blijven aanpassen om tweedehandsboeken te ontmoedigen. Het is cruciaal dat er structurele veranderingen worden doorgevoerd om ervoor te zorgen dat alle leerlingen toegang hebben tot de benodigde leermiddelen, zonder dat dit leidt tot financiële stress voor hun gezinnen.
(foto: shutterstock)
