Het moet voor veel jongeren een brutale schok zijn: op TikTok beelden zien van een bloederige oorlog met echte gewonden en doden terwijl ze doorgaans onschuldige en minder onschuldige meisjes zien dansen.
Ik moet denken aan mijn buurmeisje van 12 (neen, niet op die manier) dat vorig zomer nog een filmpje had opgenomen met haar vriendinnen op het platte dak van hun huis. Het was een mooie en warme avond. Zou ze nu ook die beelden zien van dode Russische soldaten in Oekraïne? Van vernielde huizen en bommen? Ze zal de anachronistische beelden in elk geval op tv kunnen zien. Wat moeten die vreemd overkomen in haar TikTok-wereld.
Poetin heeft er in zijn toespraken al regelmatig naar verwezen: hij wil het machtsevenwicht veranderen dat volgens hem na de Koude Oorlog aan Rusland is opgelegd. Hij vertelde dat Rusland toen even zwak was, maar dat dit nooit meer zal gebeuren. Die fout maakt hij niet meer. Dat was schrikken voor de meeste waarnemers.
Is dat ook de echte reden voor de invasie van Oekraïne? Is het niet eerder om de aandacht van de binnenlandse problemen af te leiden? En waarom zet Poetin voorlopig zo weinig militairen in? De klassieke militaire strategie is immers om de oorlog zo kort mogelijk te houden. Elke dag kost geld, op alle mogelijke manieren.
En wat wil Poetin juist? Stopt het na Oekraïne? En hoe zal Rusland de beslissing van de NAVO van gisteren interpreteren. Het bondgenootschap stuurt duizenden manschappen naar het oosten. Ook Belgen. En vliegtuigen en schepen. Eerlijk: nooit gedacht dat we dat zouden meemaken. Ik zat fout. Het is overigens nog maar enkele dagen geleden dat ik echt geluisterd heb naar Poetin en dat ik zijn redevoeringen nadien goed gelezen heb. Te laat dus.
In een wereld met onschuldige TikTok-filmpjes moet dit voor onze tieners helemaal onwezenlijk overkomen: een Rus die als een anachronistische tsar beslist om een stuk land te pakken. Zoals in het verleden. Boomers zoals ik hebben nu enkele referentiepunten. Wij hebben bijvoorbeeld de protesten meegemaakt in de jaren 80 tegen de plaatsing van de kernwapen. En de meeste boomers kennen de geschiedenis ook. We hebben de Sovjet-Unie zien imploderen en we hebben inderdaad gedacht dat dit de nieuwe wereld was met een verzwakt Rusland. Nog steeds een sterke speler, maar toch permanent verzwakt. Hoe fout was die analyse.
Columnist Thomas Friedman, ook een boomer, ziet het in The New York Times zo: “Dat evenwicht - of onevenwicht in de visie van Poetin - was het vernederende equivalent van het opleggen van het Verdrag van Versailles aan Duitsland na de Eerste Wereldoorlog. In het geval van Rusland betekende dit dat Moskou de uitbreiding van de NAVO moest slikken, niet alleen om de oude Oost-Europese landen op te nemen die deel uitmaakten van de invloedssfeer van de Sovjet-Unie, zoals Polen, maar in principe zelfs staten die deel uitmaakten van de Sovjet-Unie zelf, zoals Oekraïne.” De vergelijking gaat natuurlijk niet helemaal op: het Verdrag van Versailles was een straf. De Sovjet-Unie implodeerde. En dat Verdrag leidde volgens de meesten dan weer tot een nieuwe oorlog.
Interessant is nu ook en opnieuw de rol van Polen. Daar zijn ze de brutale Sovjet-aanval op hun land niet vergeten. Die vond plaats op 17 september 1939 en volgde op de Duitse inval in Polen van 1 september 1939. De Sovjet-aanval was een uitvloeisel van het kort tevoren gesloten Molotov-Ribbentroppact, waarbij nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie hun invloedssferen in Oost-Europa hadden afgestemd.
Dat is het vreemde en onwezenlijke van de hele situatie: ondanks alle technologische ontwikkelingen blijven zulke zaken terecht hangen in het geheugen van burgers. Poetin heeft misschien het imploderen van de Sovjet-Unie niet verwerkt, welnu, de Polen zijn de invasie van 1939 niet vergeten. Zelfs de twaalfjarige Katarzyna op TikTok weet dat, net zoals mijn eigen zonen die iets ouder zijn dan Katarzyna weten dat mijn grootvaders hebben gevochten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat zijn zaken die blijven nazinderen, TikTok of niet. En zo hoort het ook.
Polen kan ook nu een belangrijke rol spelen. Ook hier zitten we in de echte wereld met stinkende vrachtwagens en echte goederen die vervoerd moeten worden, geen bits en bytes. Polen krijgt vandaag Oekraïense vluchtelingen binnen. En Polen is een belangrijke toegangsweg voor Rusland naar Duitsland en de rest van West-Europa. Friedman: “Als Polen het vracht- en treinverkeer van Rusland naar Duitsland gewoon stopt, ’zoals het hoort’, zou dit onmiddellijk een (bijkomende) ravage aanrichten voor de Russische economie, omdat de alternatieve routes ingewikkeld zijn en door een nu zeer gevaarlijk Oekraïne moeten gaan.”
Volgens Frieman kan een anti-Poetin truckerstaking voorkomen dat Russische goederen via Polen naar West-Europa gaan. Het is de wraak van de echte economie met echte goederenstromen in een wereld die de jongeren dachten te domineren met het internet.
