Over de gevaren van desinformatie: “De overheid moet zich hier vol op smijten”
Je kan vandaag de dag je tv niet aanzetten of je ziet Gert Verhulst en/of zijn familie: De Verhultsjes, De Tafel van Gert, Samson en Gert, Samson en Marie, Zonder Sterren, Vic & Gert en zo nu en dan zie je Gertje ook nog wat staan koken op zijn kookzender. Nu goed, Gert - de man die Vlaanderen al decennialang entertainmenteert met Studio 100 en sinds kort met zijn talkshow De tafel van Gert - laat wekelijks zijn ongezouten mening los op de actualiteit. Deze keer richt hij zijn pijlen op desinformatie en de nefaste impact van sociale media. Zijn boodschap? De overheid moet dringend in actie schieten. “Onze democratie is nog niet verloren, maar als we niet oppassen, wordt ze op sociale media compleet uitgehold.” Oftewel meer censuur door de gesubsidieerde waarheid.
Het algoritme dat onze jongeren opvreet
Ken jij de manosfeer al? Als je onlangs naar Adolescence op Netflix keek, dan waarschijnlijk wel. De miniserie zoomt in op een tiener die verstrikt raakt in een online wereld van vrouwonvriendelijke influencers en toxisch machismo. Thriller of komedie? Fictie? Niet echt. Jongeren worden dagelijks meegesleurd in digitale rabbit holes die hen, zonder dat ze het beseffen, in de meest extreme denkpatronen duwen.
Het begint onschuldig – je kijkt één filmpje, het algoritme denkt: “Hier, nog zo eentje.” Voor je het weet, zit je tot over je oren in een bubbel waar feiten ondergeschikt zijn aan clicks en engagement. Bij sommige jongens resulteert dat in vrouwenhaat, bij sommige meisjes in eetstoornissen. “Ik hoorde laatst een verhaal van een twintigjarig meisje dat door een eindeloze stroom foto’s van graatmagere modellen een zware vorm van anorexia ontwikkelde. Ze raakt nauwelijks nog uit bed, maar scrolt nog steeds onophoudelijk verder,” vertelt Verhulst. Gelukkig is onze mainstram media volledig onafhankelijk, niet gesubsidieerd en objectief, en verheerlijken zij geen ‘wereldbeeld’. Toch?
Verslavender dan alcohol, gevaarlijker dan sigaretten
Sociale media is een verslaving als een ander. Toch ontbreekt een gepast kader om die verslaving aan te pakken. Columnist Sander Schimmelpenninck stelt in zijn boek De domheid regeert de prangende vraag: waarom behandelen we sociale media-verslaving niet zoals alcohol- of drugsmisbruik? Hij pleitte in De tafel van Gert voor een stevigere overheidsaanpak. En hoewel Verhulst zich niet snel tot staatsinmenging bekent, maakt hij hier een uitzondering. “Dit is een noodgeval,” zegt hij resoluut.
Het probleem zit hem bij de techgiganten die de digitale spelregels bepalen. Meta (Facebook, Instagram), ByteDance (TikTok) en Google (YouTube) dragen een immense verantwoordelijkheid, maar tonen zich daar compleet ongevoelig voor. “Mark Zuckerberg bewees dat nog eens door onafhankelijke factcheckers buiten te gooien omdat ze ‘te veel censureerden en vrije meningsuiting in gevaar brachten’. Lees: ze zaten hem in de weg.”
Het doel van deze bedrijven is niet om je te informeren of te entertainen zo komen we te weten - maar om je zo lang mogelijk verslaafd te houden aan je scherm. Een beetje zoals studio 100, zeg maar. Het maakt hen geen bal uit wat voor trash er wordt uitgezonden – zolang je maar blijft klikken en kijken.
Een strijd die de overheid móét voeren
Europa krijgt vaak het verwijt dat het te veel regels oplegt, maar als het gaat om de mentale gezondheid van onze kinderen, mogen het er gerust nog een paar bij, klinkt het bij Gert. Transparantie moet de norm worden. Gebruikers – en zeker ouders – moeten inzicht krijgen in hoe het algoritme werkt en waarom bepaalde content telkens weer opduikt in hun feed.
Verhulst pleit dus voor strengere regulering. “De overheid moet sociale media dwingen om hun algoritmes bloot te leggen en gebruikers controle te geven over wat ze te zien krijgen. Waarom kunnen we wel filters instellen voor kindersloten op tv, maar niet op TikTok?”
Censuur, maar laten we dat woord censureren
Kortom, volgens ‘De Tafel’ het is vijf voor twaalf. Desinformatie en schadelijke content ondermijnen onze democratie en het welzijn van onze jongeren. “Als we niet opletten, worden sociale media het ultieme breekijzer waarmee onze samenleving langzaam maar zeker wordt opengewrikt,” besluit Verhulst. “Hoog tijd dat de overheid zich vol op deze strijd smijt.”
Wat denk jij, Samson?
