“Kans is klein dat Vooruit federaal meebestuurt.”
Het aanvankelijke enthousiasme rond een snelle formatie is in verschillende partijhoofdkwartieren intussen bekoeld. Conner Rousseau is weer helemaal zijn oude grote ego en verhoogt zijn prijs voor regeringsdeelname. Vooruit speelt hard to get omdat het hun inschatting is dat er weinig te winnen valt in een regering die richting centrumrechts overhelt.
Vlaanderen stemde links
'De kans is klein dat wij in een federale regering stappen', zei partijkopstuk Conner Rousseau woensdagavond aan VTM Nieuws. Hij herhaalde dat nog een keer in ‘De Afspraak’. Gedaan met zattemansklap, maar bitter ernst. Als we Conner mogen geloven, dan zijn de socialisten de grote overwinnaars van de verkiezingen en heeft Vlaanderen hem een mandaat gegeven om helemaal links te gaan. Dat klinkt als fake nieuws, je kan er moeilijk omheen dat Vlaanderen rechts heeft gekozen. Nu goed, het lijk erop dat we vertrokken zijn voor een lange formatie.
De Wever informateur
Bart De Wever, pas aangesteld als informateur door de koning, staat voor een stevige uitdaging: de federale en Vlaamse puzzel leggen.
De koning hoefde niet lang na te denken over wie hij als eerste het veld in zou sturen voor de vorming van een federale regering. Na een verkenningsronde met alle partijvoorzitters werd N-VA-voorzitter Bart De Wever, de verkiezingswinnaar, uitgenodigd op het Paleis. Hij is nu formeel aangeduid tot federaal informateur en kan beginnen met consultaties. Volgende woensdag wordt hij weer bij de koning verwacht voor een update. Naar verluidt start hij morgen al met de eerste gesprekken.
De Wever zal moeten jongleren op twee tafels tegelijk
Naast de federale formatie heeft De Wever ook de Vlaamse regeringsvorming onder zijn hoede. Daar ontving hij onlangs de laatste twee partijen op de koffie. Voor het Vlaamse niveau is het al duidelijk dat N-VA, Vooruit en CD&V tot elkaar veroordeeld zijn. “Maar vooral Vooruit is de moeilijke factor”, zegt een N-VA’er. “Ze gaan het spel heel hard spelen.”
Melissa stelt haar eisen
Vooruit-voorzitster Melissa Depraetere eist dat De Wever eerst een startnota schrijft voor er verder gesproken wordt. “De huidige Vlaamse regering is afgestraft door de kiezer en heeft samen geen meerderheid meer. Het volgende Vlaamse beleid moet socialer zijn”, zei ze op Radio 1. Voor de socialisten liefst ook zonder huidig Vlaams minister-president Jan Jambon. Ze willen in de startnota lezen “waar met het huidige beleid gebroken kan worden.”
De socialistische mantra
Vooruit-voorzitter Conner Rousseau herhaalde de mantra van Melissa en benadrukte dat de socialisten niet zomaar in een regering stappen met N-VA, liberalen en christendemocraten. “De kans is klein dat we dat doen,” zegt hij. “We kunnen perfect Vlaams meebesturen en federaal niet. N-VA moet Open VLD maar proberen overtuigen om mee te doen. Samen hebben ze ook een meerderheid.”
Doe het maar met Open Vld
Een centrumrechtse meerderheid mét Open VLD heeft inderdaad een krappe meerderheid van 76 op 150 zetels. Maar dat is onwerkbaar: enkele afwezigen kunnen het parlementair werk onmogelijk maken. Vooruit weet dat De Wever hen erbij wil, gezien zijn filosofie van federale regeringen die een afspiegeling zijn van de regionale. Maar om dat te bereiken, moet hij Vooruit losweken van de PS.
Vlaams is de sleutel
Een mogelijke strategie voor De Wever is om Vooruit snel mee te trekken in de Vlaamse onderhandelingen en tegelijk politieke gesprekken te voeren om hen federaal te betrekken. Maar een federale doorbraak is daarmee niet gegarandeerd. Vooruit heeft tijd gewonnen door Vlaams een startnota te eisen, en N-VA door federaal eerst een nota over de budgettaire toestand te laten opstellen. Dit moet de focus op de begroting helder stellen.
De dreiging van Europa
De Wever verwacht dat een evaluatie van de Europese Commissie druk zal creëren om snel een regering te vormen, wat Vooruit over de streep moet trekken. Binnen N-VA rekenen ze ook op de goede verstandhouding tussen De Wever en Rousseau. “Maar dat wil niet zeggen dat we op de knieën gaan voor De Wever,” zegt Vooruit. “Hij moet ons zowel Vlaams als federaal een nota bezorgen, en wij beoordelen die op inhoud.”
Vlaams
Op Vlaams niveau kan het inhoudelijke werk sneller gaan, gezien de bijna zekere coalitie. N-VA richt zich al op de voorbereidingen, maar houdt de kaarten intern nog tegen de borst. Een partijgenoot zou de inhoudelijke onderhandelingen kunnen voeren, terwijl De Wever zich op het federale richt. Binnen de partij heerst zenuwachtigheid over wie deze rol mag opnemen, omdat de volgende opdrachthouder een optie kan nemen op het minister-presidentschap.
En wat met CD&V?
CD&V wil zich scherp opstellen, niet politiek maar strategisch, om zowel Vlaams als federaal mee te besturen. Ze zijn beducht voor een ‘perfect vijandschap’ tussen N-VA en Vooruit, waar CD&V dan aanhaakt. Op Vlaams niveau worden de messen geslepen op zorg en landbouw, terwijl ze federaal onmisbaar proberen te zijn via een alliantie met MR en Les Engagés.
Vooruit en CD&V hebben hun posities dus bepaald. Het is nu aan Bart De Wever om hen over de streep te trekken. Tot nu toe heeft hij nog geen uitspraken gedaan over zijn rol als federaal informateur of de Vlaamse gesprekken. Hoe geniaal is Bart echt?
(Foto: screenshot VRT/ De Afspraak)
