Het Europees Openbaar Ministerie wil dat barones von der Leyen een en ander komt uitleggen.
Tijdens de coronapandemie bemoeide barones Von der Leyen zich persoonlijk met de onderhandelingen met Pfizer over de aanschaf van vaccins voor de Europese Unie. Pottenkijkers werdern niet toegaleten en informatie over de onderhandelingen waren geheim. Ze zou sms'jes gestuurd hebben aan de hoogste baas van de medicijnfabrikant. Toen journalisten inzage vroegen in de sms'jes, bleken ze gewist te zijn. Op lastige vragen werd niet geantwoord. De Europese Ombudsman sprak van 'wanbeheer'. Uiteindelijk sloot de Europese Unie een deal met Pfizer voor de levering van 900 miljoen doses vaccin. Daarmee was 35 miljard euro gemoeid.
Een eerste onderzoek
Begin 2023 opende de Belgische gerechtelijke autoriteiten in de stad Luik een onderzoek naar Von der Leyen na een strafrechtelijke klacht ingediend door de lokale lobbyist Frédéric Baldan. Volgens ‘POLITICO’ hebben onderzoekers van het Europees Openbaar Ministerie (EPPO) de afgelopen maanden het stokje overgenomen van de Belgische aanklagers. De beschuldigen aan het adres van de barones zijn niet mals: “inmenging in publieke functies, vernietiging van sms-berichten, corruptie en belangenverstrengeling”.
Geheime onderhandelingen
De kwestie draait om een megadeal tussen Pfizer en de Europese Commissie. In april 2021 tekende de Commissie een contract voor 1,8 miljard doses van het Pfizer-coronavaccin. Opvallend is dat Von der Leyen persoonlijk, via sms, zou hebben onderhandeld met Pfizer-CEO Albert Bourla, zonder inspraak van de lidstaten en buiten het team dat was aangesteld voor de vaccinonderhandelingen om.
Waar zijn de sms-berichten?
The New York Times vroeg om inzage in deze communicatie, maar kreeg nul op het rekest. De betreffende sms-berichten zijn onvindbaar. Deze gang van zaken leidde tot scherpe kritiek van onder meer de Europese Rekenkamer en de Europese Ombudsman, die spraken van "wanbeheer". Het Europees Parlement vroeg eveneens tevergeefs om opheldering.
Mogelijk mismanagement
Een onderzoek naar mogelijk wanbeheer in een deal ter waarde van naar verluidt 20 miljard euro is een flinke smet op het blazoen van Von der Leyen. De zaak werd eerder aangekaart bij het parket van Luik en is nu in handen van het EOM, dat verregaande bevoegdheden heeft, zoals het in beslag nemen van telefoons.
Slechte timing voor de barones
De timing is allesbehalve gunstig voor Von der Leyen, die momenteel steun zoekt voor een tweede termijn als Commissievoorzitter. Drie jaar geleden werd de deal met Pfizer nog met veel enthousiasme aangekondigd, maar sindsdien is het een heikel punt geworden. Er werden toezeggingen gedaan over toekomstige vaccinaankopen die later overbodig bleken. Vorig jaar werd bekend dat er minstens 4 miljard aan vaccins is verspild.
Klachten vanuit de lidstaten
Naast het onderzoek van het EOM hebben ook twee lidstaten, Hongarije en Polen, klachten ingediend over de contacten tussen Von der Leyen en Bourla. Opvallend genoeg zijn deze landen eerder bekritiseerd door de Commissie voor het ondermijnen van de rechtsstaat. Hoewel de pro-Europese Donald Tusk Morawiecki inmiddels heeft opgevolgd en Polen zich lijkt terug te trekken uit 'Pfizergate', blijft de zaak hoogst controversieel.
