Maar waar gaat hij het geld zoeken?
Defensieminister Theo Francken (N-VA) heeft geen zin om in juni voor schut te staan. Theo wil niet langer op de achterste rij staan in de NAVO-klas. In plaats van netjes te wachten tot 2029, zoals in het regeerakkoord staat, wil hij de defensie-uitgaven nu al optrekken tot de heilige 2 procent van het BBP. "We gaan er niet mee wegkomen om te wachten tot 2029”, roept Theo stoer. Maar waar gaan we die miljarden vandaan halen? En vooral: kan de regering dit zonder brokken realiseren?
Europa drukt op de gaspedaal
De wereld brandt, en Europa voelt de hitte. De Deense premier Mette Frederiksen was vorige week in Kiev overduidelijk: de tijd van besparen op defensie is definitief voorbij. Dat betekende weinig goeds voor ons land, want terwijl andere lidstaten extra militaire en financiële steun toezegden aan Oekraïne, is België nog volop bezig met het narratief dat wapens dienen voor vrede, maar kan het amper zijn portemonnee opentrekken.
De heilige 2 procent
Terug naar 2014. Op de NAVO-top in Wales beloofde België om ooit 2 procent van zijn BBP aan defensie te besteden. Fast forward naar 2025 en we blijven hangen op een schamele 1,3 procent. De regering-De Wever had zich voorgenomen om tegen 2029 op die magische 2 procent te landen, maar dat plan wordt nu al in de prullenmand gegooid. De huidige defensiebegroting van 8 miljard euro per jaar zal/en moet met minstens 4 miljard omhoog. Tegen 2034 wordt er zelfs gesproken over 2,5 procent BBP. Maar waar gaan we dat geld vandaan toveren?
Telefoontjes uit Washington: geen wegduiken mogelijk
NAVO-baas Mark Rutte had amper zijn koffers uitgepakt in Brussel of hij greep al naar de telefoon. Op 20 februari liet hij er geen twijfel over bestaan: alle NAVO-lidstaten die nog onder de 2 procent zitten, moeten dat ten laatste deze zomer halen. "Wie niet reageert op mijn telefoontjes, mag een oproep verwachten van een heel vriendelijke man in Washington."
Enter premier Bart De Wever. Die had zich eerder al op X uitgesproken ter ondersteuning van Oekraïne na Trumps chaos in het Witte Huis. De reactie vanuit de VS liet niet op zich wachten: "België geeft amper 1,3 procent uit aan defensie en rekent wél op de bescherming van de NAVO?" Het signaal was helder: tijd om het spreekwoordelijke geweer van schouder te veranderen.
Waar vinden we 3 miljard euro?
Francken heeft een masterplan en moet tegen de NAVO-top in juni 3 miljard euro extra vinden, bovenop de 1 miljard die defensie sowieso krijgt.
- 1 miljard zou komen uit de vennootschapsbelasting op bevroren Russische tegoeden bij Euroclear in Brussel. Die pot levert jaarlijks 1,8 miljard op.
- 800 miljoen gaat van die opbrengst naar andere posten, zoals het leefloon voor Oekraïense vluchtelingen.
- 2 miljard moet uit het defensiefonds komen, deels door de verkoop van een succesvolle overheidsparticipatie.
Francken is er gerust in: "Als we dit jaar een slimme verkoop doen en nog wat andere pistes bewandelen, halen we het wel." Pistes? De details blijven in de mist van de ministerraad hangen.
Kan defensie het geld wel snel genoeg uitgeven?
Een veelgehoorde kritiek: Defensie heeft het al moeilijk om zijn huidige budget tijdig te spenderen. Maar bronnen binnen het ministerie wuiven dat weg. Onze munitievoorraden zijn dramatisch en kunnen dringend aangevuld worden. En wie tussen de lijnen leest, weet dat NAVO-secretaris-generaal Rutte zelfs mikt op een verhoging naar 3 procent. De Britten doen het al, en Trump droomt van 5 procent voor elke NAVO-lidstaat. Maar aangezien de VS zelf blijft steken op 3,38 procent, lijkt dat voorlopig een natte droom voor ijzervreters.
Gevaar voor de begroting?
De Wever en co. mogen zich schrap zetten. De Nationale Bank is kritisch over de begroting en waarschuwt dat deze defensie-uitgaven de boel nog complexer maken. Eenmalige ingrepen, zoals de verkoop van overheidsparticipaties, brengen slechts tijdelijk geld in het laatje. En dat betekent dat de regering zich mag opmaken voor stevige onderhandelingen over structurele financiering.
Ook binnen de regering is er wrijving. De socialisten liggen dwars, maar Conner Rousseau (Vooruit) lijkt bereid om overstag te gaan, zolang de defensie-uitgaven buiten de begroting worden gehouden. Minister van Begroting Vincent Van Peteghem (CD&V) is alvast duidelijk: "Liever nu de NAVO-doelen halen en investeren in ons leger dan straks oorlog met Poetin." Als kromme redenering, kan dat tellen, maar het past wel volledig in de militaire narratief.
Sprintje of struikelpartij?
De NAVO-ideetjes van Trump , dreigen een van de grootste budgettaire uitdagingen van de regering-De Wever te worden. Francken staat voor een lastige opgave: het geld vinden zonder de begroting omver te blazen en zonder te veel politieke brokken te maken.
De NAVO-top in juni wordt de lakmoesproef. Durven Francken en De Wever met een glimlach op de groepsfoto staan, of worden ze met het schaamrood op de wangen buiten gekeken?
(Foto: Didier Lebrun/photonews)
