Overvolle cellen, lege beloftes: Verlinden speelt cipier met budget uit de toekomst.
Dit jaar bracht de paashaas een politiek ei van formaat: het zogenaamde Paasakkoord. In dat okkoord doet minister van Justitie Annelies Verlinden (CD&V) een poging om het Belgische gevangeniswezen weer op de rails te krijgen. Een nobel doel, ware het niet dat het plan meer weg heeft van een noodverband op een open beenbreuk. En dat vinden niet alleen de cipiers.
Modulaire mirakels en opgevulde ruïnes
Met een smak van 55 miljoen euro extra – geleend uit de toekomst, want het geld was oorspronkelijk pas voor later voorzien – wil Verlinden de boel rechttrekken. Hoe? Door tijdelijke, modulaire gevangenisblokken op bestaande sites neer te poten en drie gevangenissen die eigenlijk al rijp waren voor de sloophamer, nog twee jaartjes open te houden: Hoogstraten, Sint-Gillis en het bijna archeologische gevangeniscomplex van Antwerpen. Vergelijk het met een rochelende Lada die je nog eens door de keuring probeert te krijgen door er wat ducttape op te kleven en een verse boom luchtverfrisser in te hangen.
Maar opgepast: wie denkt dat dat betekent dat er plots meer ademruimte komt voor cipiers of gedetineerden, rekent buiten de penitentiaire waard.
Verlinden laat los, Quicky steigert
Een opvallende zet is de terugkeer van het principe dat gedetineerden met een straf van drie jaar of minder na één derde van hun straf de gevangenis kunnen verlaten – met of zonder stylish enkelband. Ook wie tot minder dan tien jaar is veroordeeld, mag voortaan zes maanden voor het einde van de straf al de frisse lucht opsnuiven. Terroristen en zedendelinquenten blijven binnen, dat dan weer wel.
Tegelijk schrapt Verlinden de zogeheten ‘verlengde penitentiaire verloven’ – een creatie van de vorige regering om plaats te maken in de overvolle cellen door veroordeelden een maand op verlof te sturen. En belangrijker: voortaan moet élke veroordeelde zich opnieuw aanbieden, ook diegenen met straffen onder de drie jaar. Waar Van Quickenborne nog selectief straffen liet ‘uitstellen’ wegens plaatsgebrek, kiest Verlinden resoluut voor de harde lijn. “De straffeloosheid is terug!” brult Quicky op X (het platform dat we vroeger gewoon Twitter noemden), duidelijk nog steeds in rouw om zijn eigen hervormingen.
Wachtrijen aan de celdeur
De cipiersbonden zien de bui al hangen – en het is geen zachte lenteregen. “Tel zelf maar”, zegt Eddy De Smedt van VSOA. “Zo’n 500 gedetineerden die nu van een verlengd verlof genieten, komen terug. Voeg daar 2.000 veroordeelden aan toe die nog op hun ‘beurt’ wachten om opgesloten te worden... en je hebt er 2.500 extra op overschot.” In realiteit spreken de cijfers zelfs van 3.500 uitgestelde insluitingen en 704 verlengde verloven. Kortom: een tsunami van gevangenen staat voor de deur, terwijl de cellen al uit hun voegen barsten.
Brandbommen en burn-outs
En wie moet dat allemaal opvangen? De cipiers, uiteraard. Al zijn die met te weinig. Veel te weinig. “Normaal zouden we met 9.000 zijn, maar we zijn maar met 8.200”, zucht De Smedt in ‘Het Nieuwsblad’. En wie wil er vandaag nog cipier worden? Je loon is middelmatig, je pensioen staat op de slachtbank en als dank krijg je brandbommen tegen je gevel. Klinkt alsde job van je leven, toch?
Verlinden versus de liberalen: stijlbreuk of schijnbeweging?
Toch klinkt er ook wat positiever gemor bij andere bonden. Zowel ACV als ACOD zien in Verlinden eindelijk iemand die niet louter bespaart of dossiers doorschuift tot na de verkiezingen. “Ze neemt initiatief en zoekt een structurele oplossing”, aldus Jef Tackx van ACOD. Maar voorlopig blijft dat vooral bij goeie intenties, want op het terrein is de overbevolking een feit – en een ramp in slow motion.
Geëxporteerde gedetineerden en Belgisch gevangenistoerisme
En dan is er nog het exotische hoofdstuk in deze saga: België overweegt gevangenen zonder papieren terug te sturen naar hun thuisland. Of zelfs – jawel – gevangeniscapaciteit in het buitenland te huren. Want als je ze zelf niet meer kunt opsluiten, dan huur je toch gewoon een celletje in Albanië of een kamer met tralies in Marokko? Gevangenistoerisme als exportproduct, waarom ook niet?
Lapwerk in plaats van visie
Het Paasakkoord is geen hervorming. Het is een koterij van maatregelen die vooral brandjes probeert te blussen zonder de brandhaard aan te pakken. Verlinden krijgt budget dat ze eigenlijk nog niet mocht uitgeven, plakt die op oude muren, schrapt uitzonderingen, en denkt daarmee het systeem te redden. Ondertussen staat een nieuwe lichting gedetineerden te trappelen aan de poort, zijn de cipiers onderbemand en onderbetaald, en loopt het vertrouwen in een menswaardig strafbeleid verder de kelder in.
Maar hey – er zijn modulaire units onderweg. Dat scheelt. Toch?
(Foto: Bert Van Den Broucke/ /Photo News)
