Europese Commissie balanceert tussen landbouw, milieu en handel.
De kersverse tweede termijn van Ursula von der Leyen als voorzitster van de Europese Commissie belooft een radicaal nieuwe koers voor het landbouwbeleid in Europa. In haar eerste maanden neemt ze meteen een stevige borstel ter hand om het Europese landbouwlandschap te hervormen. Haar ambitie? Van de boer de ultieme beschermer van de natuur maken en tegelijkertijd de agrovoedselketen op zijn kop zetten. Een nobel doel?
Landbouw en milieu in de ring: de grote verzoening?
Von der Leyen beseft als geen ander dat de fragiele balans tussen landbouw en milieu op het spel staat. De roemruchte Europese Green Deal heeft de afgelopen jaren serieuze klappen gekregen. De strenge natuurherstelwet met zijn rigide verplichtingen zorgde voor een storm van boerenprotesten in heel Europa. Vooral kleine boeren en nieuwkomers op de landbouwmarkt kregen het zwaar te verduren onder de strenge rapporteringsverplichtingen. De lage prijzen die ze voor hun producten krijgen, maken de situatie er niet beter op. De vraag rijst dan ook: kan de landbouwsector overleven zonder opgebrand te raken door de steeds toenemende druk van regelgeving en concurrentie?
Voorzichtigheid is de moeder van de porcelijnkast
Von der Leyen is vastberaden om een nieuwe clash tussen landbouw en milieu te vermijden. Begin dit jaar startte ze daarom een “strategische dialoog” om het debat over de toekomst van de Europese landbouw te stroomlijnen. De Duitse academicus Peter Strohschneider overhandigde haar onlangs een gedetailleerd rapport met aanbevelingen. Verrassend genoeg konden zowel milieuactivisten als landbouworganisaties zich vinden in de conclusies.
De boer als natuurheld
Eén van de centrale pijlers van Von der Leyens nieuwe visie is het idee dat landbouwers niet alleen voedselproducenten zijn, maar ook de behoeders van het Europese landschap. "We gaan van de boer de beste beschermer van de natuur maken," klinkt het ambitieus. Boeren die hun velden en akkers omtoveren tot toevluchtsoorden voor flora en fauna, kunnen rekenen op extra subsidies. Dit betekent dat ze niet langer enkel afhankelijk zullen zijn van de grootte van hun land voor inkomenssteun. Von der Leyen wil bovendien dat deze moderne landbouwers gebruik maken van de nieuwste fok- en veredelingstechnieken om hun impact op het milieu te minimaliseren.
Maar de hervormingen gaan verder. Von der Leyen en haar team willen een apart fonds opzetten buiten de reguliere EU-begroting om boeren te helpen de overstap te maken naar duurzamere landbouwpraktijken. Daarnaast komt er een natuurherstelfonds dat specifiek gericht is op het herstellen van natuurlijke habitats, een aparte pot naast het landbouwfonds. Het doel? De landbouw en de natuur niet langer als vijanden beschouwen, maar als bondgenoten in de strijd tegen klimaatverandering.
Handelsakkoorden onder vuur
Naast de hervorming van de landbouw, moet ook de Europese handel zich aanpassen aan het nieuwe beleid. De Europese boeren verzetten zich al langer tegen de toenemende invloed van internationale handelsakkoorden, zoals het veelbesproken Mercosur-akkoord, dat rundvlees uit Brazilië en Argentinië makkelijker toegang geeft tot de Europese markt. Europese landbouwers zien zo’n import liever niet komen. Toch worden hun bezwaren vaak ondergesneeuwd door de belangen van andere, machtigere industriesectoren die juist wel profiteren van zulke akkoorden.
Met de Luxemburgse Christophe Hansen en de Nederlander Wopke Hoekstra als respectievelijke Eurocommissarissen voor landbouw en handel, zet Von der Leyen alvast twee van haar trouwste bondgenoten op deze gevoelige dossiers. Het is duidelijk dat de handel en de landbouwsector de komende jaren nauw met elkaar zullen worden vervlochten in de Europese besluitvorming.
Groeiende uitdagingen voor een groter Europa
Ondertussen staat de Europese Unie voor een nieuwe uitdaging: de uitbreiding met Oekraïne, Moldavië en de Balkan. Deze uitbreiding zal niet alleen geopolitieke gevolgen hebben, maar ook de strijd om subsidies in de EU verhitten. Vooral de huidige Oost-Europese lidstaten voelen de hete adem van de nieuwkomers. Poolse boeren, ooit de grootste ontvangers van EU-landbouwsubsidies, zien de fondsen verschuiven naar de nieuwe lidstaten. Om deze delicate financiële puzzel op te lossen, heeft Von der Leyen de ervaren Poolse kandidaat-commissaris Piotr Serafin aangesteld als de nieuwe Europese begrotingschef. Met zijn decennialange ervaring in de Poolse politiek moet hij de storm van verdeelde belangen in goede banen leiden.
De toekomst van de Europese landbouw: transformatie of turbulentie?
Het nieuwe landbouwbeleid dat Ursula von der Leyen in de steigers zet, belooft een fundamentele verandering voor Europa. De komende jaren zullen cruciaal zijn om te zien of de Europese landbouwsector inderdaad kan transformeren naar een duurzaam model, waarbij boeren niet alleen voedsel produceren, maar ook een sleutelrol spelen in het behoud van de biodiversiteit en het bestrijden van klimaatverandering.
De vraag blijft echter of alle lidstaten op dezelfde lijn zitten. In regio’s waar de vleesindustrie een belangrijke economische pijler is, zullen de hervormingen ongetwijfeld op weerstand stuiten. Boeren uitkopen om de impact op klimaat en milieu te verminderen, zoals in sommige voorstellen naar voren komt, zal een politiek mijnenveld worden. Tussen droom en daad staan er nog altijd wetten in de weg en praktische bezwaren.
(Foto: PD)
