De Russische president Vladimir Poetin heeft zondag, de vierde dag van de Russische invasie in Oekraïne, gezegd dat hij de “ontradingsmacht” van het Russische leger in staat van paraatheid brengt. Die omvat ook een nucleaire component.
In 2015 beval hij volgens FT al eens dat de Russische nucleaire eenheden eveneens klaar moesten zijn voor gevechtsgereedheid na de annexatie van de Krim een jaar eerder. Nu is er wel een groot verschil.
NAVO-secretaris-generaal Stoltenberg heeft al op het besluit gereageerd van president Poetin om de Russische eenheden die over kernwapens beschikken in verhoogde staat van paraatheid te brengen. "Dit laat zien hoe ernstig de situatie is en waarom we samen moeten optrekken", zei hij in een interview met de BBC.
Het grote verschil met 2015 is dat er nu een wet van kracht is die de inzet van nucleaire wapens door Rusland veel soepeler maakt. Eind juni 2020 wordt immers presidentiële wet (Ukaz) nr. 355 gepubliceerd: 'Basisprincipes van Rusland over nucleaire afschrikking'. Merkwaardig: in onze media wordt er amper aandacht aan besteed. Een mogelijke verklaring: een Chinees coronavirus eist alle aandacht op.
De wet trad al in werking op 2 juni 2020 toen het werd ondertekend door de president van Rusland Vladimir Poetin. Het is volgens defense.info ook de eerste keer in de dan bijna 30-jarige geschiedenis van de Russische Federatie dat een verklaring van het Russische nucleaire oorlogsbeleid openbaar is gemaakt.
Dit relatief korte document van zes pagina's stuurt een reeks duidelijke boodschappen die zijn ontworpen om de potentiële vijanden duidelijk te maken waar Rusland voor staat. Hoewel het kernwapens "uitsluitend als een middel van afschrikking" beschouwt, waarbij het gebruik ervan "een extreme en gedwongen maatregel" is, beschrijft deze officiële verklaring wel in detail de omstandigheden die een nucleair conflict kunnen veroorzaken.
De belangrijkste militaire risico's die kunnen uitgroeien tot directe militaire bedreigingen voor Rusland worden geïdentificeerd als de opbouw door een potentiële tegenstander van conventionele strijdkrachten die kernwapens bezitten op het grondgebied van staten die grenzen aan Rusland en zijn bondgenoten, evenals in aangrenzende wateren.
Het belangrijkste element volgens militaire experts is dat dit document voor het eerst publiekelijk de voorwaarden uiteenzet waarin Rusland het gebruik van kernwapens zou overwegen: een aanval door een tegenstander op kritieke overheids- of militaire locaties van Rusland, waarvan verstoring de reactie van nucleaire troepen zou ondermijnen en agressie tegen Rusland met het gebruik van conventionele wapens wanneer het voortbestaan van de staat in gevaar is. De bezorgdheid is dus dat Rusland kernwapens kan gebruiken tegen een conventionele aanval "wanneer het voortbestaan van de staat in gevaar is".
De Russische strategie omvat het zogeten concept "escaleren om te de-escaleren". Dit houdt het gebruik van tactische kernwapens in tegen een conventionele - directe of indirecte - aanval op Rusland. Dat is nieuw en bijzonder zorgwekkend sinds 2020.
