“Verdubbeling binnen vijftien jaar onvermijdelijk.”
Vanaf januari 2025 zal de waterfactuur in Vlaanderen aanzienlijk stijgen, en niet enkel op de manier die aanvankelijk werd aangekondigd. Wat eerder een jaarlijkse stijging van 28 euro leek te worden, blijkt in werkelijkheid veel meer te zijn. Door een nieuwe belasting op de waterzuivering en gemeentelijke bijdragen komt de totale verhoging uit op 60 euro per jaar voor een gemiddeld gezin. Dit is slechts de laatste ontwikkeling in een alarmerende trend die de kosten van drinkwater in Vlaanderen de afgelopen jaren gestaag heeft opgejaagd. “Als we deze lijn doortrekken, gaat de waterfactuur binnen vijftien jaar verdubbelen,” waarschuwt Vlaams parlementslid Mieke Schauvliege van Groen.
De onverwachte verhoging: gemeentelijke saneringsbijdrage
In oktober kondigde de Vlaamse regering aan dat er 113 miljoen euro aan saneringskosten naar de consument zou worden doorberekend. Dit zou de waterfactuur jaarlijks met 28 euro verhogen, zoals aangekondigd door Vlaams minister-president Matthias Diependaele (N-VA). Maar nu blijkt dat er een extra, onverwachte verhoging aankomt. Gemeenten, die het beheer van het rioolnetwerk in hun regio op zich nemen, mogen vanaf 2025 hun eigen bijdragen aan de waterfactuur verhogen. De zogenaamde gemeentelijke saneringsbijdrage, die de kosten van waterzuivering en rioleringsonderhoud dekt, werd stilzwijgend aangepast. Deze aanpassing zorgt ervoor dat gemeenten tot wel 33 miljoen euro extra kunnen doorrekenen aan de consument, wat een jaarlijkse verhoging van 15 euro per gezin betekent.
Het totale effect van deze nieuwe kosten is een extra 60 euro per jaar voor een gemiddeld gezin aan drinkwater- en rioleringskosten. Voor grotere gezinnen met een hoger waterverbruik, kunnen de kosten oplopen tot 85 euro voor een gezin van vier en zelfs meer dan 100 euro voor een gezin van vijf. Daarmee is de initiële voorspelling van 28 euro verhoging meer dan verdubbeld.
Stijgende prijzen bovenop de saneringsbijdrage
De hogere heffingen voor waterzuivering en riolering komen bovenop de jaarlijkse prijsstijgingen van het drinkwater zelf. De grootste drinkwatermaatschappij van Vlaanderen, De Watergroep, heeft al aangekondigd de tarieven vanaf 1 januari te verhogen. Voor een gemiddeld gezin betekent dit een extra 25,20 euro per jaar.
Als we de cijfers van de Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM) erbij nemen, zien we een onmiskenbare trend. Tussen 2010 en 2023 is de gemiddelde waterfactuur voor een doorsneegezin gestegen van 266 euro naar 421 euro per jaar. Dit is een stijging van 58 procent, en de komende jaren zullen de kosten zelfs verder oplopen. Volgens Mieke Schauvliege (Groen) kunnen we “binnen vijftien jaar een verdubbeling van de waterfactuur verwachten.” Ze legt uit dat de stijgende kosten het gevolg zijn van een beleid waarbij de kosten van de waterzuivering steeds meer op de consument worden afgewenteld. “De vervuiler betaalt niet, de gebruiker betaalt,” zegt Schauvliege. “Het is hoog tijd dat we de vervuiling bij de bron aanpakken, bijvoorbeeld door een striktere regulering van pesticidengebruik.”
Minister Brouns: Frustrerende situatie, maar noodzakelijke maatregelen
Het kabinet van minister Jo Brouns (CD&V), verantwoordelijk voor de waterhuishouding in Vlaanderen, erkent de frustraties die de stijgende waterfacturen veroorzaken, vooral gezien het feit dat de gemiddelde Vlaming steeds minder water verbruikt. “Het is frustrerend voor de consument dat de kosten blijven stijgen, terwijl het waterverbruik afneemt,” aldus het kabinet. Tegelijkertijd benadrukt men de hoge kwaliteitsnormen die aan drinkwater worden gesteld, evenals de enorme infrastructuurbehoeften op het gebied van waterzuivering en riolering, die de hogere kosten rechtvaardigen.
Desondanks is men zich bewust van de onterechte lasten die veel huishoudens treffen, vooral de kleinere, eenpersoonshuishoudens. De minister kondigde aan dat er gewerkt wordt aan een hervorming van de waterfactuur die de kosten op een “meer rechtvaardige manier” moet verdelen. In de toekomst zouden bijvoorbeeld singles minder zwaar benadeeld moeten worden door het huidige systeem.
De toekomst van de waterfactuur: onvermijdelijke stijgingen en ongelijkheid
De waterfactuur in Vlaanderen gaat dus fors omhoog, en deze trend lijkt voorlopig niet om te keren. Terwijl de prijzen voor drinkwater blijven stijgen en de kosten voor zuivering en riolering steeds verder door de consument worden betaald, is het onduidelijk hoe de Vlaamse regering deze trend kan stoppen zonder de fiscale lasten voor andere sectoren te verhogen.
Voor de consument betekent dit dat de lasten van de waterfactuur de komende jaren blijven toenemen. De dubbele verhogingen — van de waterprijs en de saneringsbijdragen — leggen nog maar eens een extra druk op de portemonnee van de Vlaamse gezinnen. En dat terwijl de inspanningen om het waterverbruik te reduceren steeds meer als een individuele verantwoordelijkheid worden gepresenteerd. Vlamingen betalen steeds meer voor steeds minder water — en de vraag blijft of het huidige beleid wel het juiste antwoord is op de groeiende waterproblematiek.
