Een vertrouwelijk rapport van een buitenlandse dienst van een paar jaar geleden over Oekraïne is opvallend negatief (zie onder). Ook dit overheidsrapport over de misdaad in het land is best pittig. Zou het kunnen dat we hier met een iets te roze bril naar het land kijken? En binnenkort is er zelfs toetreding tot de EU?
Het begint er na de ineenstorting van de voormalige Sovjet-Unie. Er waren immers grote voorraden wapens achtergebleven in Oekraïne. De opkomst van de Oekraïense maffia kwam deels voort uit hun deelname aan de illegale internationale handel in deze wapens.
Tussen 1992 en 1998 verdween zo'n 32 miljard dollar aan militair materieel uit militaire depots in Oekraïne en kwam vooral in West-Afrika en Centraal-Azië terecht. In die tijd hebben Oekraïense criminele organisaties wapens verhandeld naar door oorlog verscheurde plaatsen zoals Afghanistan. En daar wordt ook papaver geteeld voor heroïne. Die komt dan weer binnen via Odessa.
De meest beruchte vorm van Oekraïense georganiseerde misdaad is de zogenaamde Odessa-maffia vernoemd naar de ondertussen beroemde haven van de Zwarte Zee. Odessa is een berucht toevluchtsoord voor smokkelaars en een belangrijk knooppunt in post-Sovjet wereldwijde smokkelnetwerken, waarvan niet de minste is het transporteren van Europa-gebonden Afghaanse papaper (heroïne). Zelfs in het westen van Oekraïne zijn bendes vaak nauw betrokken bij de lucratieve handel in heroïne, mensen en namaaksigaretten naar Europa, soms in samenwerking met Russische maffiabendes.
"Wat me in Oekraïne opviel", vertelt Robert Knoth in 2012 in De Morgen, “is hoe gewoon veel jonge mensen drugs vonden. Het leek deel uit te maken van feestjes en plezier maken en gaf aan hoe destructief de cultuur is."
Knoth ging voor zijn boek op zoek naar de weg die de Afghaanse papaper aflegt. Volgens UNODC zijn er dan 370.000 heroïneverslaafden in het 45 miljoen zielen tellende land. "Via een organisatie in Kiev zijn we bij tal van dealers en junkies thuis geweest. In sommige gevallen waren alle gezinsleden verslaafd. Neem de gewezen actrice Julia en haar moeder Vlada. Om hun verslaving te bekostigen, dealden ze heroïne. Je zou kunnen zeggen dat ze er daarom nog iets beter van af waren. Ze hoefden alvast niet te tippelen of te stelen."
"In Odessa gingen we op bezoek bij Masha, een jonge vrouw die een erg smerige flat deelde met een andere verslaafde. De volgende keer dat we erheen gingen, was Masha gestorven." (...) Het drugsgebruik speelt zich af binnen een context waarin het snelle geld regeert. De misdaad wordt verheerlijkt, meisjes bieden zich op het strand in Odessa meteen aan. Ik had het gevoel dat een mens er geen waarde had, dat alle traditionele patronen vernietigd zijn en dat daar weinig voor in de plaats is gekomen. Eerst door Stalin, dan door Hitler, en nu door het blinde consumentendom en de criminalisering van de politiek."
Volgens een recente Europol-studie is Zuidoost-Europa een knooppunt voor het smokkelen van wapens, drugs en mensen naar de Europese Unie. Het voegt eraan toe dat de Oekraïense haven van Odessa het centrum is van een nieuwe Zwarte Zee-route voor cocaïne- en heroïnehandelaren. Het zegt ook dat Oekraïense bendes een grote rol spelen op de Europese markt voor illegale sigaretten van 10 miljard euro per jaar. Een ander onderzoek leidt dan weer naar een studio in Oekraïne waar kinderen misbruikt worden terwijl ze gefilmd worden.
Van wapenhandel gingen Oekraïense misdaadsyndicaten de internationale handel in illegale drugs aan en werden een belangrijke speler in de drugshandel van Centraal-Azië naar Centraal-Europa. Het bereik van de Oekraïense criminele organisaties is gemeld van Midden-Europese landen zoals Tsjechië en Hongarije, waar ze betrokken zijn bij prostitutie, tot Noord-Amerikaanse landen en omvatte ook criminele elementen die illegaal willen profiteren van de open grenzen.
'Onze' Axel Daeseleire kwam zelfs te weten dat er een hele maffia-industrie opgebouwd is rond de vrouwenhandel in Odessa. Naar schatting kwamen in de laatste 20 jaar 100.000 Oekraïense vrouwen (toen) illegaal naar de Unie.
In de jaren 2000 werkte de Oekraïense maffia zelfs samen met de Napolitaanse Camorra bij de sigarettensmokkel. De Oekraïners zouden de sigaretten uit Oekraïne en Oost-Europa naar Italië smokkelen, waar het met hulp van de Camorra de Napolitaanse markt bevoorraadde. In de afgelopen jaren zou de Camorra Contini-clan volgens hetzelfde plan hebben samengewerkt met de Oekraïners.
