Mogen straks alleen nog ‘goede burgers’ met een ‘slim digitaal paspoort’ gebruik maken van openbare voorzieningen?
Het Italiaanse Bologna lanceert de ‘Smart Citizen Wallet’. Nomen est omen, oftewel de naam verbergt de ‘goede’ bedoelingen van dit proefproject. We lezen ‘slim’, ‘burgers’ en ‘portemonnee’. Via deze - voorlopig vrijwillige - app zal de overheid in staat zijn om goede burgers van slechte burgers te scheiden. Deugdzame burgers die afval scheiden, het openbaar vervoer gebruiken en geen bekeuringen of boetes krijgen, kunnen met dit goede gedrag ‘punten’ verzamelen. Die punten kunnen vervolgens worden geruild tegen bepaalde beloningen. Om welke beloningen het gaat, wordt nog niet meegedeeld. Hebben we uit de coronacrisis ook niet geleerd dat we begrippen als 'vrijwillig' en 'tijdelijk' met een korrel zout moeten nemen?
De lancering van de Bolognese app past volledige in een ruimer Europees plan van een digitaal paspoort, de ‘European Digital Identity Wallet’, de dada van Ursula von der Leyen. Een app die elke EU-burger tegen het najaar van 2023 krijgt aangeboden. 'Big Sister' is watching you. Net als de app van Bologna zit ook hierin het woord ‘wallet’ (portemonnee) in het paspoort vervat. Het is dus ook meteen een digitale portemonnee, die je al dan niet toegang geeft - of verbiedt - tot financiële diensten. Ideaal voor als de Europese technocratie mocht besluiten een digitale munt in te voeren. Europa verkoopt het als een sleutel naar meer vrijheid, kritische geesten ervaren het als digitale controle over het individu. Doch, die laatsten worden weggezet als complottheoristen.
De Franse journalist Yannick Chatelain is zo’n kritische geest, hij interpreteert de digitale portemonnee als volgt: "Je hoeft geen groot visionair te zijn om je voor te stellen wat er gaat gebeuren: Naar mijn mening zullen er eerst diegenen zijn die meedoen. Participatie zal door de initiatiefnemers – op uiterst reductieve wijze (bijvoorbeeld economische crisis, koopkracht, onzekere toekomst) – worden voorgesteld als een mogelijkheid voor burgers om hun goede wil te tonen. Wat de weigeraars betreft, zij kunnen worden uitgesloten."
Bologna is het eerste zuivere voorbeeld van een puntensysteem met beloningen. Oftewel een opsplitsing in goede, deugdzame burgers en de slechte, schuldige burgers. Hebben schuldige burgers straks nog wel recht op – zeg maar – een uitkering?
Waar al lang voor werd gewaarschuwd door critici van coronapaspoorten en digital ID's wordt nu werkelijkheid met het Bolognese sociale kredietsysteem. Hoe vrijwillig zal dat systeem over een aantal jaren nog zijn? Zal je in de toekomst een ‘smart wallet’ (slimme portemonnee) nodig hebben voor een interactie met de overheid en hoeveel diensten zullen er straks nog zijn die alleen nog maar met de digitale identiteitsapp kunnen worden afgenomen?
