In Nederland wordt er gediscussieerd over de maatregelen die het kabinet kan instellen bij een toekomstige pandemie – de ‘gereedschapskist’ in politiek jargon. Morgen is er de stemming in de Eerste Kamer.
Die maatregelen leidden volgens NRC vorige week tot veel kritiek, zorgen en emotie in de normaal zo bedeesde Eerste Kamer (vergelijkbaar met onze Senaat). NRC: “Daar verdedigde minister Ernst Kuipers (Zorg, D66 - zie foto) urenlang zijn aanpassing van de Wet publieke gezondheid (Wpg) – in de volksmond beter bekend als pandemiewet of coronawet.”
Die Wpg geeft de Nederlandse overheid het recht om bepaalde grondrechten tijdelijk uit te schakelen en plichten op te leggen (zoals het dragen van een mondkapje of een quarantaineplicht) bij een pandemie zoals Covid-19.
De wetsaanpassing moet er volgens Kuipers voor zorgen “dat Nederland beter voorbereid is op een nieuwe pandemie” en komt in plaats van alle tijdelijke wetten om de coronamaatregelen een wettelijke basis te geven.
DEBAT
De Eerste Kamer debatteerde maandag 15 en dinsdag 16 mei met minister Kuipers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) over het wijzigen van de Wet publieke gezondheid (Wpg). Voor aanvang van het debat diende PVV-senator Van Hattem een ordevoorstel in om de behandeling van het wetsvoorstel uit te stellen. Het voorstel werd door een meerderheid van de aanwezige Kamerleden later op de avond verworpen. De Kamer stemt dinsdag 23 mei over het wetsvoorstel en de 8 ingediende moties. Op verzoek van senator Otten (Fractie-Otten) zal er hoofdelijk worden gestemd over het wetsvoorstel.
De Nederlandse senatoren stelden al zo’n 1.300 schriftelijke vragen - na twee eerdere vragenrondes - die nog snel door de ambtenaren van het ministerie van VWS moesten worden beantwoord. NRC: “Ook tijdens het debat kreeg Kuipers weer een stortvloed aan vragen. Belangrijk kritiekpunt: de evaluatie van de coronapandemie moet nog beginnen, het is onduidelijk hoe effectief de coronamaatregelen zijn geweest, maar toch is er al een nieuwe wet, inclusief een aantal van die maatregelen.”
“Het was zuiverder geweest eerst de coronamaatregelen te evalueren”, zei senator Alexander van Hattem (PVV). “Het valt te betreuren dat het kabinet niet wil wachten”, vulde senator Diederik van Dijk (SGP), aan.
VERGISSING
Senator Dessing (FVD) sprak mede namen de Fractie-Frentrop. Hij zei dat de Kamer op het punt staat om een historische vergissing te begaan die zijn weerga niet kent omdat de minister van VWS met deze wet onbeperkte macht krijgt toegedicht die effectief niet onder parlementaire controle staat. Bovendien maken toekomstige wijzigingen van deze wet volgens hem dat de macht wordt doorgeleid naar een ondemocratisch orgaan: de WHO.
Volgens Dessing heeft vrijwel geen enkele maatregel een rol gespeeld in het bestrijden van de coronapandemie en dan is de maatschappelijke schade nog niet eens meegenomen. Vaccinatie zou volgens de Wpg de beste oplossing zijn, maar daarvan is Dessing niet overtuigd, net zoals hij niet overtuigd is van de effectiviteit van de PCR-testen. Deze wetwijziging heeft volgens hem een reeks verstrekkende consequenties die niet te overzien zijn. Dessing zei dat de minister hiermee een mandaat krijgt om nieuwe maatregelen in te stellen die niet door dit parlement te controleren zijn. De regering volhardt in het implementeren van maatregelen die niet effectief waren. Waarom niet eerst het onderzoek naar de coronacrisis afwachten en daar lessen uit trekken, vroeg hij.
Dessing noemde het wetsvoorstel disproportioneel, ongrondwettelijk en discriminerend. Het kan leiden tot grote onrust in de maatschappij en heeft dictatoriale trekjes, besloot hij.
Vergelijkbare kritiek kwam volgens NRC eerder van het Adviescollege toetsing regeldruk en de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV). Volgens de OVV laat het kabinet een kans liggen om bij een opleving van het virus een „meer geïnformeerde afweging te maken”.
NRC: “Maar volgens minister Kuipers kan het effect van elke maatregel afzonderlijk niet worden geëvalueerd, omdat er altijd meerdere maatregelen tegelijkertijd actief waren. „De maatregelen kunnen dus alleen in samenhang worden bekeken.””
OMSTREDEN
De meest omstreden coronamaatregelen, zoals de scholensluiting en avondklok, staan volgens NRC niet expliciet in de Wpg. Maar veel partijen, naast PVV en FVD bijvoorbeeld ook SP en GroenLinks, vrezen dat het kabinet die via een zogenoemde ‘noodbevoegdheid’ in de wet alsnog tevoorschijn zal halen, bij een heftige pandemie.
Kuipers sloot dat volgen NRC ook niet uit: „Dat kan in het uiterste geval.” Volgens hem wordt die noodbevoegdheid „niet lichtzinnig” ingezet, alleen als er een „ontwrichtende maatschappelijke situatie” ontstaat. Ook moet er een uitgebreide procedure voor worden doorlopen. „Een black-box waar de minister zelf uit kan kiezen”, concludeerde Rik Janssen (SP).
ZORGEN
NRC: “Zorgen zijn er ook over de vraag of de maatregelen ook weer uit de wet gehaald kunnen worden („Dat is zoiets als snoep van een kind afpakken”, aldus Janssen), of de maatschappelijke impact voldoende wordt meegewogen (meer jongeren kampen sinds de coronaperiode met psychische problemen en serieuze suïcidale gedachten), en in hoeverre de senaat maatregelen straks kan tegenhouden.”
De aangepaste wet leidt volgens NRC tot veel onrust in de samenleving, stelden de senatoren. Stuk voor stuk kregen ze vele mailtjes. Of de mailers na deze twee dagen debat gerustgesteld zijn, is de vraag. „Ik word er huiverig van”, zei Van Dijk van de SGP, die verwees naar onderzoek van het CBS vorige week waaruit bleek dat Nederlanders steeds minder vertrouwen hebben in de politiek. „Het is veel te ingewikkeld. Ik heb als wetgevingsjurist uren moeten studeren en ben nog niet zeker dat ik weet hoe het zit”, zei oud-topambtenaar bij VWS Roel Bekker eerder in een hoorzitting met deskundigen. „Het is geen goede wet. Het is een knip- en plakwet”, concludeerde Peter Nicolaï (Partij voor de Dieren) volgens NRC.
Morgen stemt de senaat over de Wpg. Of in de woorden van senator Henk Otten: de wet wordt „er doorheen gejast”. Kuipers zei dat – als er maatregelen noodzakelijk zijn – de communicatie daarover beter moet dan tijdens de coronaperiode. „Dat is niet eenvoudig, het is een uitdaging. We moeten eerlijk communiceren.”
foto: Martijn Beekman / D66 - Wikipedia
