Het wordt her en der al eens gesuggereerd: Rusland zou met Oekraïne een tweede Afghanistan tegemoet gaan. Het is uiteraard nog veel te vroeg om die analyse te maken aangezien we pas op dag 5 zijn van de Russisch-Oekraïense oorlog.
Toch is er wel wat voor te zeggen. Het Russische leger is immers een offensief gestart op meerdere fronten. Dat is altijd een risico. Het is in elk geval de grootste militaire operatie van Moskou sinds die invasie van Afghanistan in 1979.
De voormalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Madeleine Albright betoogde onlangs zelfs dat een Russische bezetting van Oekraïne, inclusief Kiev, zou leiden tot een opstand waarmee de Sovjet-Unie in de jaren 1980 in Afghanistan werd geconfronteerd.
Ook Danny Pronk, onderzoeker van Clingendael, verwacht dat de bevolking in Oekraïne zich niet zomaar neerlegt bij een Russische inname. Pronk in De Tijd: ‘Er zal rebellie plaatsvinden. Mensen gaan verzetsdaden plegen en er zal een verzets-beweging op de been worden gebracht. Die kan ongetwijfeld rekenen op de warme steun van het Westen.’
Ook president Zelensky lijkt volgens de krant onomwonden aan te sturen op een guerrillastrijd tegen de Russische bezetters. Hij heeft mannen van strijdbare leeftijd - tussen 18 en 60 jaar - verboden het land nog te verlaten. Elke Oekraïner en Europeaan die Oekraïne tegen Rusland wil beschermen, biedt hij een wapen aan. De inwoners van Kiev riep hij op molotovcocktails te maken om hun stad te verdedigen.
Zo gek is die tactiek van Zelensky nog niet, vindt Pronk. ‘De krachtsverhoudingen tussen het Oekraïense en het Russische leger - in aantallen, maar ook in de kwaliteit van het militair materieel, de organisatiegraad en de paraatheid van de troepen - zijn zodanig dat Oekraïne deze strijd nooit op een conventionele manier kan winnen.’
Maar met een guerrillastrijd kunnen de Oekraïners het de Russen volgens hem heel moeilijk maken, zeker als de bevolking haar steentje bijdraagt. ‘Ik denk dat de Russen dan terechtkomen in een Afghanistan-scenario’, zegt Pronk in De Tijd.
Hij alludeert op de oorlog die de Sovjet-Unie vanaf eind 1979 in Afghanistan uitvocht met de moedjahedien. Na negen jaar bliezen de Sovjets, getergd door een onophoudelijke guerrillastrijd van de islamitische verzetsstrijders, de aftocht.
Generaal Pradyot Mallick: “Het Afghaanse verzet vocht vanaf kerstavond 1979 tegen het Russische leger dat Afghanistan bezette. Maar de Afghanen waren niet alleen. Financiën werden verstrekt door de Saoedi's voor ongeveer 2,7 miljard dollar, ongeveer hetzelfde door de CIA en Saoedische particuliere bronnen haalden nog eens 4 miljard op voor de rebellen."
"Het Afghaanse volk betaalde een vreselijke prijs. Minstens een miljoen Afghanen stierven, vijf miljoen werden vluchtelingen in Pakistan en Iran en miljoenen anderen raakten ontheemd in hun eigen land. Maar ze wonnen." Mallik vraagt of Oekraïners bereid zijn die zware prijs te betalen. Mallick: "Welke staat of staten zullen de eerstelijnssponsor zijn? Hoeveel steun zullen de Verenigde Staten en de NAVO bieden? Zal de opstand een breder conflict ontketenen en kan het worden ingedamd?"
Zelfs als de Russen een groot deel van Oekraïne onder de voet lopen, kan er een Oekraïense opstand met hulp van buitenaf tegen door Rusland gecontroleerd gebied zijn. En dit soort opstanden kan lang duren.
