Olaf Scholz: "Onze veiligheid is belangrijker dan de bescherming van criminelen en mogelijke terroristen."
Oostenrijk heeft zijn zinnen gezet op een harde aanpak – naar Duits model- van veroordeelde Afghaanse criminelen. Het Federaal Bureau voor Immigratie en Asiel maakte recent bekend dat het land van plan is om deze criminelen terug te sturen naar Afghanistan. Deze beslissing komt na weken van verhitte debatten over veiligheid en immigratie, waarin de gespannen situatie in Afghanistan opnieuw het middelpunt van controverses vormt. De Duitse beslissing om vorige week 28 Afghaanse criminelen naar Kabul te deporteren, zette de toon, en nu wil Oostenrijk een soortgelijk traject volgen.
Schijn van veiligheid of ethisch mijnenveld?
De aankondiging van de Oostenrijkse overheid dat het land stappen onderneemt om Afghaanse criminelen te deporteren, heeft in de politieke wereld meteen de nodige golven veroorzaakt. De veranderende veiligheidssituatie in Afghanistan wordt als voornaamste reden naar voren geschoven. Nu goed, de situatie in Afghanistan is allesbehalve stabiel. Sinds de Taliban in 2021 weer aan de macht kwam, heerst er in het land een klimaat van angst en onderdrukking, met regelmatige meldingen van mensenrechtenschendingen, willekeurige arrestaties en geweld tegen burgers.
Bondskanselier Karl Nehammer benadrukte dat de Oostenrijkse regering al lange tijd in overleg is met Duitsland over hoe dit probleem aan te pakken. De recente terreurdreiging die leidde tot de annulering van drie concerten van Taylor Swift in Wenen, lijkt de Oostenrijkse overheid nu de moed te hebben gegeven om sneller te handelen. De samenwerking met Duitsland zou een stap voorwaarts moeten zijn in het verzekeren van de veiligheid in eigen land, maar tegen welke prijs?
De juridische kluwen van deportatie
Hoewel de politiek deze maatregelen presenteert als noodzakelijk voor nationale veiligheid, rijst de vraag of deze deportaties juridisch wel door de beugel kunnen. Europa heeft immers zijn eigen regels. Volgens het internationaal recht, vastgelegd in verdragen zoals het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM), is het verboden om mensen terug te sturen naar een land waar ze gevaar lopen. Dit zogenaamde 'non-refoulement' principe staat centraal in het vluchtelingenrecht, en landen zoals Oostenrijk en Duitsland zouden in theorie niet mogen deporteren naar landen waar een groot risico op vervolging of geweld bestaat.
Zowel Afghanistan als Syrië staan te boek als landen met extreme mensenrechtenschendingen. Deportatie naar deze landen betekent in veel gevallen een doodvonnis voor de betrokkenen. Mensenrechtenorganisaties, zoals Amnesty International, hebben al alarm geslagen over deze deportaties. Ze zien hierin een ernstige schending van internationale verdragen, en vrezen voor het leven van de gedeporteerden.
Hoeveel rechten moeten we criminelen geven?
In de maatschappelijke discussie is er vaak weinig sympathie voor veroordeelde criminelen. Toch maakt dit het vraagstuk niet eenvoudiger. Maximilian Pichl, een expert in asielwetgeving aan de universiteit van Wiesbaden, benadrukt dat ook criminelen recht hebben op bescherming en menselijke waardigheid. Volgens hem leidt het uitzetten van veroordeelde Afghanen naar een land als Afghanistan niet alleen tot onmenselijke omstandigheden, maar normaliseert het ook de machtsstructuren van de Taliban. Dit, zo stelt hij, is een gevaarlijk signaal voor het buitenlandse beleid van Europa.
Het dilemma wordt nog groter wanneer we kijken naar de gevolgen van dergelijke deportaties voor de bredere samenleving. Is het nastreven van veiligheid op korte termijn de prijs waard van het schenden van fundamentele mensenrechten? En hoe verhoudt zich dit tot de Europese waarden en normen?
Een tijdbom in de maak?
De terugstuurplannen van Oostenrijk en Duitsland zijn zonder twijfel een bron van zorgen voor zowel juristen als mensenrechtenactivisten. Het lijkt erop dat de Europese Commissie deze ontwikkelingen op de voet volgt, maar tot nu toe heeft ze weinig gedaan om deze praktijken te stoppen.
Zolang er geen duidelijke lijn is over hoe om te gaan met dergelijke deportaties, blijven deze kwesties een ethisch en juridisch mijnenveld. Wat duidelijk is, is dat de impact van deze maatregelen verder reikt dan de grenzen van Oostenrijk en Duitsland. Ze werpen fundamentele vragen op over de balans tussen nationale veiligheid en mensenrechten, vragen die Europa niet langer kan vermijden.
(foto: Pixabay)
