Iedereen wil een sterkere defensie, maar niemand weet wie de rekening wil betalen.
De Europese top heeft opnieuw een pijnlijke realiteit blootgelegd: iedereen wil een sterkere defensie, maar niemand weet wie de rekening betaalt. De Europese buitenlandchef Kaja Kallas kreeg opnieuw de deur tegen de neus toen ze haar plan op tafel gooide om Oekraïne versneld van 2 miljoen stuks artilleriemunitie te voorzien. Niet alleen werd er geen akkoord bereikt, de discussie over de financiering van gezamenlijke defensie-uitgaven is - nu al - een kluwen waar niemand uit raakt.
Politieke spierballen, maar geen geld op tafel
Dat de EU het Oekraïense leger verder wil steunen, daar is zowat iedereen - behalve Hongarije - het over eens. Maar zodra het over financiën gaat, wordt het een ander verhaal. Kallas stelde een pakket voor van 20 tot 40 miljard euro voor militaire steun, met een focus op artilleriemunitie, luchtverdedigingssystemen en drones. Prima plan, ware het niet dat de lidstaten het er absoluut niet over eens raken hoe dat geld bijeengesprokkeld moet worden.
Kallas probeerde de impact te beperken door te focussen op een eerste schijf van 5 miljard euro zakgeld voor munitie. "Als we het volledige plan nu niet kunnen goedkeuren, laat ons dan tenminste een snelle beslissing nemen over de meest dringende nood," klonk het hoopvol. Maar hoop is geen strategie, en dat werd al snel duidelijk: Kallas kreeg opnieuw nul op het rekest. Hoewel 26 van de 27 landen het plan steunen in theorie, werd er geen concreet financieel engagement uitgesproken.
"Nog niet rijp", "te complex", "moet verder uitgewerkt worden"
De klassieke dooddoeners vlogen over de tafel. "Geen nood aan nog meer institutionele architectuur," "Het plan is nog niet rijp," "We moeten de details verder uitwerken." Vooral grote lidstaten zoals Frankrijk en Italië willen zich nog niet vastpinnen op een verdelingsmechanisme. Een verdeelsleutel op basis van economische kracht? Ondenkbaar voor Parijs en Rome.
België gooide nog wat water op het vuur door aan te geven dat het zelfs de afgeslankte versie van het munitieplan nog niet kan steunen. "Dit moet nog intern besproken worden," klonk het.
Meloni wil EU-geld voor defensie, Nederland trekt de handrem op
Een ander heikel punt: kan defensie betaald worden met Europees geld? De Italiaanse premier Giorgia Meloni vindt van wel. Haar argument: als Europa wil dat lidstaten massaal investeren in defensie, moet dat ook gefinancierd worden door de EU, zodat landen als Italië niet verder in de schulden moeten duiken. De Griekse premier Kyriakos Mitsotakis deelt die mening en wil dat lidstaten niet enkel leningen, maar ook subsidies kunnen krijgen.
Maar daar ligt Nederland - en enkele andere landen - dwars. Premier Dick Schoof maakte duidelijk dat Nederland zich actief zal verzetten tegen euro-obligaties of andere vormen van gemeenschappelijke schuldfinanciering. Ook andere noordelijke EU-landen huiveren bij dat idee.
Costa en de rookgordijnen
Europese Raadsvoorzitter Antonio Costa probeerde na afloop de boel te sussen. Volgens hem zal de EU lidstaten "meer flexibiliteit" geven om hun defensie-uitgaven op te krikken, waardoor Oekraïne daar "ook van zal profiteren". Klinkt mooi, maar oplossing is het niet. Ja, er werden toezeggingen gedaan voor 15 miljard euro extra steun, maar het blijft onduidelijk wie nog meer gaat bijdragen en hoe de verdeelsleutel eruit gaat zien.
Ondertussen is Kallas’ voorstel op sterven na dood op tafel blijven liggen. De grote lidstaten willen meer controle over hun uitgaven en Brussel krijgt het steeds moeilijker om zich op te werpen als centrale speler in het defensieverhaal. Dat belooft voor de komende maanden: Europa wil een militair machtsblok worden, maar zonder duidelijke financiering blijft het voorlopig vooral schone schijn.
(Foto: Wiktor Dabkowski/Zuma Press Wire/Shutterstock/Shutterstock/Photo News)
