Polariseren en flirten met controversiële ideologieën.
Het radicaal-rechtse AfD een klinkende – en historische – overwinning behaald bij de deelstaatverkiezingen in het Duitse Thüringen. Dit is niet zomaar een zege; het is de eerste keer sinds de Tweede Wereldoorlog dat een extreemrechtse partij de grootste wordt in een Duitse deelstaat. Terwijl de federale regeringspartijen sidderen onder het electoraal geweld, trekt AfD met ijzeren vuist de macht naar zich toe.
Van links naar rechts
Thüringen, ooit een bastion van linkse politiek, staat nu onder de vurige leiding van Björn Höcke, een man die geen blad voor de mond neemt en openlijk flirt met controversiële ideologieën. Met 32,8 procent van de stemmen - een forse stijging ten opzichte van de 23,4 procent in 2019 - is AfD nu met afstand de dominante kracht in het deelstaatparlement. Höcke, een van de meest polariserende figuren binnen de partij, drukt zijn stempel op een programma dat de grenzen van het toelaatbare opzoekt.
De agenda van AfD: terug naar ‘traditionele waarden’
AfD's verkiezingscampagne draaide om het terugdraaien van de klimaatambities, het afschaffen van de veiligheidsdienst en het herstellen van wat zij noemen de ‘echte Duitse cultuur’. De partij verzet zich fel tegen wat ze zien als de ‘onmenselijke genderideologie’ en omarmt een ultraconservatief wereldbeeld. Höcke zelf is niet onomstreden; zijn eerdere veroordeling voor het gebruik van naziterminologie en zijn beruchte uitspraak over het Holocaustmonument in Berlijn als ‘monument van schaamte’ spreken boekdelen.
Van rechts naar links
Maar AfD is niet de enige nieuwkomer op het politieke toneel. De nieuwe anti-establishmentpartij Bündnis Sahra Wagenknecht (BSW) maakte ook een verpletterende entree, met een verrassende 15,8 procent van de stemmen. Geleid door voormalig Die Linke-kopstuk Sahra Wagenknecht, biedt BSW een linkspopulistisch alternatief dat net als AfD put uit de groeiende onvrede over de huidige politieke status quo.
Scholz in het Vizier: een afrekening met de federale regering
De verkiezingsuitslag is een zware klap voor de regeringspartijen in Berlijn. De sociaaldemocratische SPD van bondskanselier Olaf Scholz, de Groenen en de liberale FDP kregen een stevige pandoering. De SPD behaalde amper 6 procent in Thüringen, terwijl de Groenen met 3,2 procenten de FDP met 1,1, procent zelfs onder de kiesdrempel duiken. In Saksen zag de SPD nog 7,3 procent, terwijl de Groenen daar nipt boven de kiesdrempel bleven met 5,1 procent. Maar de liberale FDP verdween er net als in Thüringen van het toneel.
Een requiem voor de colalitie
Alice Weidel, federaal voorzitter van het AfD, reageerde scherp: "Het is een requiem voor deze coalitie." Ze hekelde de regeringspartijen en stelde dat ze zich moeten afvragen of ze nog wel recht hebben om te blijven regeren. Met deze historische overwinning heeft AfD nu de mogelijkheid om aanzienlijke macht te verwerven, ook al zijn de andere partijen vastberaden om hen buiten de regering te houden.
Een onzekere toekomst voor Duitsland
De vraag is nu hoe de politieke toekomst van Thüringen en Saksen eruitziet. Hoewel geen enkele partij bereid lijkt om met AfD te regeren, kan AfD met een derde van de zetels in het parlement belangrijke beslissingen blokkeren. Dit geeft hen een machtige onderhandelingspositie in allerlei dossiers, van rechterlijke benoemingen tot economische hervormingen.
De verkiezingen markeren een dramatische verschuiving in de Duitse politieke landschappen en wekken de vraag of Scholz wel de juiste leider is om de SPD door de aankomende federale verkiezingen van volgend jaar te loodsen. De populaire minister van Defensie, Boris Pistorius, wordt al genoemd als een mogelijke opvolger, maar of dat genoeg zal zijn om de teloorgang van de SPD te stoppen, blijft de vraag.
Met deze uitslagen staat Duitsland voor een cruciale periode waarin de gevestigde orde wankelt, en de extremen de toon zetten voor wat een turbulent politiek jaar belooft te worden. Over drie weken volgt de volgende test in Brandenburg, de deelstaat rond Berlijn, waar Scholz zelf zijn kieskring heeft. De grote vraag is of de kiezers ook daar massaal naar de flanken zullen trekken, of dat het centrum zich kan herpakken. Eén ding is zeker: Duitsland bevindt zich op een kruispunt, en de weg die nu gekozen wordt, zal het land nog lang blijven tekenen.
(Foto: PD)
