Veiligheidsdiensten in heel Europa zijn alert op een mogelijk nieuw oorlogswapen van Rusland - brandstichting en sabotage - na een golf van mysterieuze branden en aanvallen op infrastructuur in de Baltische staten, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk.
The Guardian: “Toen er deze maand brand uitbrak in Ikea in Vilnius in Litouwen, gaven maar weinigen commentaar totdat de Poolse premier Donald Tusk suggereerde dat het het werk van een buitenlandse saboteur zou kunnen zijn geweest.”
Onderzoekers hebben al melding gemaakt van mogelijke Russische betrokkenheid bij een brandstichting in Oost-Londen, een inferno dat het grootste winkelcentrum in Polen verwoestte, een sabotagepoging in Beieren in Duitsland en antisemitische graffiti in Parijs.
Veiligheidsdiensten denken dat ze deel uitmaken van een systematische poging van Moskou om het westen, dat Oekraïne steunt, te destabiliseren.
Ze wijzen erop dat na de Koude Oorlog buitenlandse inlichtingenoperaties bestonden uit spionnen en hun handlangers, maar in het tijdperk van sociale media kunnen vandalen worden ingehuurd, waardoor er weinig connecties zijn met andere aanvallers als pay-as-you-go saboteurs die een paar honderd euro of in cryptocurrency betalen.
De bezorgdheid dat deze hybride aanvallen wel eens het werk van Rusland zouden kunnen zijn, is zo groot dat de kwestie deze week werd aangekaart op een top van ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie in Brussel, waar Nederlandse, Estse en Litouwse veiligheidsfunctionarissen allemaal waarschuwden voor nationale kwetsbaarheden.
Een minister zei dat ze zich grote zorgen maakten over “sabotage georganiseerd, gefinancierd en uitgevoerd door Russische gevolmachtigden”.
Vorige week onthulde Tusk dat de Poolse autoriteiten negen mensen hadden gearresteerd in verband met sabotagedaden die zouden zijn gepleegd in opdracht van Russische diensten.
Hij zei dat de misdaden “brandstichting en pogingen tot brandstichting” omvatten, waarbij onderzoekers onderzoeken of Rusland betrokken was bij de brand in een winkelcentrum in Warschau.
Een woordvoerder van Ikea zei dat het onderzoek naar de oorzaak van de brand in Litouwen werd voortgezet, maar dat het een van de voorbeelden was, samen met een poging tot brandstichting in een verffabriek in Polen, die Tusk aanhaalde in zijn waarschuwing voor mogelijke buitenlandse inmenging.
The Guardian: “In april werd een Britse man beschuldigd van het organiseren van een brandstichting op twee eenheden die verbonden zijn aan een Oekraïense zakenman op een industrieterrein in Leyton, Oost-Londen, nadat hij naar verluidt was gerekruteerd door de Russische inlichtingendienst.” De Crown Prosecution Service beweerde dat hij “betrokken was bij gedrag dat gericht was op bedrijven die banden hadden met Oekraïne om de Russische staat te bevoordelen”.
Op dinsdag zei de Estse minister van Defensie, Hanno Pevkur, in Brussel voor een EU defensietop, dat het land al slachtoffer was geweest van Russische sabotage.
“Ze hebben soortgelijke operaties uitgevoerd in Estland. Ze huurden 10 mensen in om de auto van de minister van Binnenlandse Zaken en de auto van een journalist aan te vallen. Dit is normaal gedrag van Rusland. Het spijt ons, maar we moeten begrijpen dat Rusland steeds agressiever wordt tegen Europese landen en ook tegen NAVO-landen,” zei hij.
Hij verwees naar incidenten in februari toen de ruiten van auto's van de minister van Binnenlandse Zaken, Lauri Läänemets, en een journalist werden ingegooid.
Kort daarna werden zes mensen gearresteerd, waaronder Russische staatsburgers en staatsburgers van zowel Rusland als Estland, aldus de aanklager.
In Duitsland zijn er ook vermoedens van aanvallen door buitenlandse inlichtingendiensten, naast een golf van cyberaanvallen in 2023 door een hackersgroep die banden heeft met de Russische inlichtingendienst.
Vorige maand werden twee Duits-Russische staatsburgers gearresteerd op verdenking van het beramen van sabotageaanvallen, onder andere op een militaire basis in Beieren. De hoofdverdachte wordt beschuldigd van het beramen van een explosie, brandstichting en het onderhouden van contacten met de Russische inlichtingendienst.
Onderzoekers in Frankrijk onderzoeken of de graffiti die vorige week op het Holocaust-monument in Parijs is geschilderd, afkomstig is van Russische veiligheidsdiensten.
Het heeft echo's van een aanval vorig jaar toen de Davidster op gebouwen in en rond Parijs werd gespoten, wat de angst opriep voor een herhaling van pogingen uit het Nazi-tijdperk om de huizen van Joodse mensen te identificeren. De autoriteiten zeiden later dat ze geloofden dat de aanval een “eis” was van een individu dat in het buitenland woonde.
Europese functionarissen vrezen dat de aanvallen een uitbreiding zijn van een reeds woekerende desinformatiecampagne. Op woensdag werden verschillende scholen in Athene geëvacueerd na een bommelding. De politie verwees naar een Russische server en zei dat de stunt bedoeld was om “de openbare orde te verstoren”.
EU-landen volgen deze gebeurtenissen op de voet. Het Litouwse nationale crisiscentrum (NKVC) heeft bedrijven, waaronder winkelcentra en organisaties die Oekraïne steunen, gewaarschuwd om waakzamer te zijn.
Vilmantas Vitkauskas, het hoofd van de NKVC, vertelde dit twee weken geleden aan verslaggevers: “Het dreigingsniveau is vrij hoog. We dringen er bij het publiek op aan om waakzaam te blijven.”
Op maandag waarschuwde de Nederlandse Nationaal Coördinator voor Veiligheid en Terrorismebestrijding voor het risico van subversieve operaties in Nederland, waaronder “spionage en voorpositionering voor sabotage van vitale infrastructuur”.
De Nederlandse minister van Defensie, Kajsa Ollongren, zei dinsdag in Brussel dat Rusland de NAVO-landen “probeert te intimideren”, waardoor de EU-lidstaten kwetsbaar zijn.
“Ja, we zijn kwetsbaar. Ik denk dat we dat allemaal zijn. We hebben vitale infrastructuur. We hebben infrastructuur op de zeebodem, we hebben elektriciteits- en watervoorzieningen, we zijn kwetsbaar voor cyberaanvallen. We zien nu in verschillende Europese landen dat Rusland ons probeert te destabiliseren en te intimideren."
foto: wikipedia rv
