Alleen wie wereldvreemd is, had dit niet kunnen voorspellen.
Sinds eind november 2022 hoeven werknemers in grote bedrijven (meer dan 50 werknemers) geen doktersbriefje meer te overleggen bij één dag afwezigheid. Voor maximaal drie dagen per jaar is dit nog wel verplicht, maar dan alleen voor de eerste ziektedag.
Weg met de paperasserij
De partij Groen pleitte meermaals voor het afschaffen van het ziektebriefje voor één dag, maar het was vooral Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) dier voor op de barricades kroop. “We hebben al een kleine stap gezet door mensen één dag thuis te laten zijn zonder verplicht ziektebriefje”, zei hij In 2023. “Want hoe het was, werkte het niet. Mensen gaan naar de dokter en die schrijft hen vaak een ziektebriefje voor meerdere dagen, terwijl één dag vaak al genoeg is. We zien dat ook in gegevens van Acerta: door die beperkte maatregel zijn er meer mensen die een dag thuis blijven, maar er zijn duidelijk minder ziektebriefjes van mensen die langer thuis zijn. Het huidige systeem is dus vooral een last voor huisartsen en het werkt eigenlijk averechts.” Vandenbroucke wilde – naar eigen zeggen – overbodige paperasserij vermijden voor de huisartsen. “Er is veel weerstand bij werkgevers ook, maar ik denk dat ze zich vergissen. Ik heb hen gevraagd om mij meer cijfers te bezorgen, laat ons naar de feiten kijken. Ik blijf hiervoor gaan.”
Een jaar later
Een jaar later krijgen die werkgevers gelijk. Het aantal werknemers dat zich drie keer of meer ziek meldt in één jaar bereikte in 2023 een recordhoogte. De afschaffing van het doktersbriefje voor 'eendagszieken' speelt hierin een grote rol, volgens Securex. Een nieuwe studie van Securex, gebaseerd op de loongegevens van bijna 200.000 werknemers bij 23.688 bedrijven, toont aan dat deze maatregel een duidelijke impact heeft op het ziekteverzuim.
Opvallende toename
Het percentage werknemers dat zich drie keer of meer ziek meldt in één jaar tijd steeg in 2023 met 2,2 procent tot 16 procent. Dit terwijl het totale percentage werknemers met afwezigheidsdagen met 3,3 procent daalde en de algemene ziektefrequentie op jaarbasis nagenoeg gelijk bleef op 1,3 keer.
Securex ontdekte een opvallend verschil in de cijfers: "In bedrijven met meer dan 50 werknemers steeg het percentage werknemers dat zich drie keer of meer ziek meldde in één jaar tijd met 5,74 procent, terwijl er een daling was van 3,88 procent in kleinere bedrijven.
Bij het inzoomen op de eendagsafwezigheden, bleek dat deze drie keer sneller stegen in de grotere bedrijven, waar geen doktersbriefje meer nodig is voor één dag afwezigheid, dan in de kleinere bedrijven, waar dit wel nog vereist is.
De kantjes ervan af lopen
Het is niet duidelijk of alle eendagszieken er de kantjes vanaf lopen of zichzelf trakteren op een vrije dag. De meeste eendagsafwezigen voelen zich waarschijnlijk niet lekker en redeneren: 'Als ik me morgen beter voel, ga ik werken, zo niet ga ik naar de dokter.' Wanneer afwezigheden voor twee, drie of meer dagen tot één maand worden vergeleken, is er geen verschil te zien tussen grote en kleine bedrijven.
Koren op de molen van werkgevers?
Eerdere studies suggereerden dat de afschaffing van het ziektebriefje geen invloed had op het absenteïsme. "Wij zagen in de eerste helft van 2023 ook nog geen significant effect op het korte ziektepercentage," aldus Heidi Verlinden, onderzoekster bij Securex in ‘Het Nieuwsblad’. "Misschien was de analyse te vroeg en was de nieuwe regeling nog niet voldoende bekend. We bekeken toen ook enkel het totale ziektepercentage: het effect van meer eendagsafwezigheden wordt 'weggemiddeld' naarmate je langere afwezigheden meetelt. En de eerste analyses werden uitgevoerd bij pioniers, vermoedelijk bedrijven met een goede balans tussen resultaten en welzijn."
Wie krijgt er gelijk?
Hebben de werkgeversorganisaties dan toch gelijk gehad toen ze de afschaffing van het doktersbriefje bekritiseerden omdat het tot misbruik zou leiden en bedrijven op kosten zou jagen? "Daarvoor is verder onderzoek nodig," aldus een heel voorzichtig Verlinden. "De afschaffing van het ziektebriefje had tijdens de eerste helft van 2023 geen effect op de kosten; dat lijkt nu wel het geval, zij het in beperkte mate. Al gaat het vooral om indirecte kosten, zoals administratie of de reorganisatie van werkstromen. Feit is dat meerdere korte afwezigheden zwaarder doorwegen dan één langdurige."
Voor sommige ministers is zelfs geld verbranden en goed idee.
Foto: screenshot YouTube/Politico Europe
