"In het afgelopen jaar alleen al zagen we een duizelingwekkende daling van 38% in de import van ruwe diamanten."
Het licht op de diamanthandel in Antwerpen lijkt te dimmen. De eeuwenoude sector, ooit het wereldwijde epicentrum van briljante stenen, balanceert op de rand van de afgrond. ‘Gazet Van Antwerpen’ pakt woensdag uit met een verontrustend artikel over een cruciale sector van de koekekstad. Waar Antwerpen een decennium geleden nog goed was voor 70% van de mondiale ruwe diamantdoorvoer, slinkt het aanbod nu snel. In het afgelopen jaar alleen al zagen we een duizelingwekkende daling van 38 procent in de import van ruwe diamanten. Dit verlies aan glans wordt niet enkel gevoeld door handelaars maar bedreigt ook de werkzekerheid van duizenden werknemers. Als dit tempo aanhoudt, zou Antwerpen wel eens binnen vijf jaar volledig ontdaan kunnen zijn van zijn beroemde diamantsector, voorspellen experts.
De naschok van corona en het nieuw post-pandemisch evenwicht
Een korte opleving in 2021 leek even hoop te bieden, maar bleek uiteindelijk slechts een nawee van de pandemie. Toen de vraag naar luxeproducten weer tijdelijk steeg, krabbelde ook de diamanthandel op. Toch werden die hoopvolle verwachtingen al snel de kop ingedrukt: consumenten kozen voor goedkopere alternatieven zoals synthetische diamanten, en de markt voor natuurlijke edelstenen verloor haar glans. De cijfers spreken boekdelen: in de afgelopen tien jaar daalde de ruwe diamantenhandel met een ongekende 70 procent, en de gepolijste stenenhandel zag een daling van 40 procent.
Vier hoofdredenen voor de val van Antwerpen
De weg naar dit dieptepunt werd geëffend door een combinatie van factoren. We zetten de voornaamste redenen voor je op een rij:
Sancties op Russische diamanten
Sinds eind 2023 gelden er sancties tegen Russische diamanten, onderdeel van de internationale strafmaatregelen na de invasie van Oekraïne. Bijna een derde van de diamanten die in Antwerpen werden verhandeld, waren van Russische oorsprong, een immense klap voor de lokale markt. Terwijl in landen als Dubai geen restricties gelden, voelen handelaars in Antwerpen de impact enorm: Russische exporteurs wijken simpelweg uit naar minder restrictieve regio's, waardoor de Antwerpse handel onder druk blijft.
De opkomst van synthetische diamanten
De synthetische diamantindustrie bloeit als nooit tevoren. Productieprocessen zijn zodanig verbeterd dat deze kunstmatige stenen nu haast niet meer van natuurlijke te onderscheiden zijn, maar wel tot wel tien keer goedkoper worden aangeboden. “De markt wordt overspoeld,” stelt professor Koen Vandenbempt van de Universiteit Antwerpen, “en de prijsconcurrentie is moordend.” De interesse voor natuurlijke diamanten brokkelt verder af, mede door de lagere prijzen van synthetische stenen.
Verminderde vraag in de VS en China
De diamantindustrie is sterk afhankelijk van de koopkracht van consumenten in de VS en China, die de grootste afnemers zijn van gepolijste diamanten uit Antwerpen. De stijgende inflatie in de Verenigde Staten en de vastgoedcrisis in China drukken echter zwaar op het consumptiebudget, waardoor consumenten vaker voor goedkopere alternatieven kiezen. Het gevolg? Een verdere verschuiving naar synthetische diamanten, wat de traditionele handel steeds meer onder druk zet.
Strenge regelgeving en bureaucratische rompslomp
De Antwerpse diamanthandel wordt geconfronteerd met zware wet- en regelgeving. Handelaren zijn verplicht om iedere transactie en leverancier intensief te controleren, iets wat zowel tijds- als arbeidsintensief is. Voor kleine bedrijven betekent deze extra administratieve last een steeds hogere drempel om rendabel te blijven opereren in Antwerpen.
Een sprankje hoop: de kracht van transparantie
Toch is er nog een klein lichtpunt voor de Antwerpse diamantmarkt: transparantie. Vanaf maart 2025 zou een innovatief tracking-systeem kopers in staat stellen de herkomst van een diamant te volgen, wat voor meer vertrouwen moet zorgen bij klanten die bewust “zuivere” diamanten willen kopen. "Wij bieden een unieke waarborg tegen conflictstenen," zegt Ine Tassignon van het Antwerp World Diamond Centre bij GVA. Maar de vraag is of die transparantie voldoende zal zijn om de achteruitgang tegen te gaan.
Banken en rekeningproblemen: een extra hinderpaal
Ook de Belgische banken hebben het vertrouwen in de diamantsector verloren, en diamanthandelaren moeten soms tot 30.000 euro per jaar betalen om überhaupt een bankrekening te kunnen openen. Hoewel de overheid ingreep en de jaarlijkse kosten verlaagde naar 484 euro, zijn deze rekeningen vrijwel uitsluitend bedoeld voor secundaire uitgaven en niet voor diamanthandel zelf. KBC benadrukt dat hun diensten enkel beschikbaar zijn voor persoonlijke transacties en niet voor zakelijke diamanttransacties. Dit beleid maakt het voor handelaren nóg moeilijker om hun business draaiende te houden en verdere witwascontrole-maatregelen na te leven.
(Foto: Shutterstock)
