“En vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven aan onze schuldenaren.”
België blijft schaamteloos z’n eigen financiële Mount Everest bouwen. Eind 2024 klokte de federale overheid af op een duizelingwekkende nettoschuld van 509,3 miljard euro – een stijging van maar liefst 21,9 miljard euro tegenover het jaar ervoor. Tellen we alle Belgische overheden samen dan scoren we een schuld van 644 miljard euro. Tijd om de rekenmachines uit de schuif te halen en de wonden te likken.
De schuld groeit, de kas slinkt
Hoe komt het dat de Belgische schuld blijft aandikken? Je hoeft geen economie te hebben gestudeerd om daar een antwoord op te geven: de uitgaven swingen de pan uit, terwijl de inkomsten het tempo niet kunnen bijhouden. We leven let anders woorden op te grote voet. Het verschil, ook wel bekend als het begrotingstekort, vertaalt zich rechtstreeks in een groeiende nettoschuld.
Interessant detail: de brutoschuld van de federale overheid steeg minder spectaculair dan de nettoschuld, namelijk met ‘slechts’ 13,9 miljard euro naar 519,2 miljard. Dat verschil komt door de halvering van de beleggingen van de schatkist. Eind 2023 waren die beleggingen nog uitzonderlijk hoog dankzij de onverwachte opbrengsten van de fiscaal aantrekkelijke staatsbon. Maar in 2024 smolt die buffer weg tot amper 7 miljard euro. Met andere woorden: het noodpotje werd opengebroken en bijna volledig opgesoupeerd.
De Europese loep op België
De Europese Commissie kijkt niet alleen naar de cijfers van de federale overheid, maar beoordeelt de overheidsfinanciën van álle Belgische instanties samen – van gemeenschappen en gewesten tot lokale overheden.
Hoewel gedetailleerde cijfers daarover nog ontbreken, heeft de Nationale Bank toch al een schatting kunnen maken. En daar worden we niet vrolijk van. Het begrotingstekort over 2024 zou maar liefst 4,6 procent van het bbp bedragen, goed voor een astronomische 28 miljard euro. De totale overheidsschuld liep op tot 104,6 procent van het bbp. Ter vergelijking: dat betekent 644 miljard euro schuld tegenover een bbp van ongeveer 615 miljard euro. België leeft dus fors boven z’n stand.
Rente: een stille moordenaar
Het zijn niet alleen de uitgaven die roet in het eten gooien; ook de rentelasten stijgen explosief. Door hogere rentetarieven en de almaar groeiende schuld, stegen de rentebetalingen naar 13,5 miljard euro in 2024. Dat is bijna 5 miljard euro méér dan drie jaar geleden – een stijging van ruim 50 procent.
En er is nog meer ellendig nieuws. Meer dan de helft van de Belgische overheidsobligaties is in handen van buitenlandse beleggers. De rest belandt bij de Nationale Bank, Belgische banken en verzekeraars. Met andere woorden, naast het gat in de begroting vullen we ook nog eens vrolijk de zakken van internationale investeerders.
Een donkere horizon
Als er niets verandert, blijven zowel het begrotingstekort als de overheidsschuld gestaag toenemen. De Europese Commissie is niet mals en eist dat België snel met een concreet plan op de proppen komt om het deficit aan te pakken. Het wordt een race tegen de klok, want met oplopende rentelasten en weinig budgettaire ruimte zit ons land in een benarde situatie. Blijven we staren naar de groeiende cijfers en hopen dat ze vanzelf stoppen? Of komen er eindelijk doortastende maatregelen om dit tij te keren? De financiële toekomst van België hangt aan een zijden draadje. En zoals altijd is het de belastingbetaler die de rekening zal presenteren. Zeven maanden kibbelen over de vorming van een - bijna democratisch verkozen - regering moet kunnen, niet?
