Wachtlijsten barsten uit hun voegen.
De klok tikt onverbiddelijk voor de Vlaamse woonmarkt. Wat al jaren als een sluimerend probleem werd omschreven, explodeert nu in de vorm van harde cijfers: 199.085 mensen staan vandaag officieel op de wachtlijst voor een sociale woning. Nog nooit was dat aantal zo hoog. En achter elk dossier schuilt een verhaal van onzekerheid, van structurele stilstand, van mensen die zich vastlopen in een systeem dat al jaren niet meer meebeweegt.
Het zijn de cijfers van Vlaams minister van Wonen Melissa Depraetere (Vooruit) die nu ontnuchterend hard binnenkomen. Sinds maart 2024 is het nieuwe Centraal Inschrijvingsregister (CIR) actief: één digitaal loket waar kandidaat-huurders zich aanmelden of hun kandidatuur bevestigen. Wat aanvankelijk bedoeld was als administratieve vereenvoudiging, blijkt ook een spiegel van de wooncrisis. Meer dan 52.000 nieuwe kandidaten kwamen erbij, en het totale aantal kandidaat-huurders flirt met de grens van tweehonderdduizend.
Wie zoekt, die wacht. En dat is lang.
“Bijna tweehonderdduizend gezinnen, alleenstaanden, ouderen en jongeren zitten gevangen tussen stijgende huurprijzen en uitblijvende oplossingen,” stelt Depraetere. “Zij huren nu noodgedwongen op de private markt, waar de prijzen hun budget ver boven de ademruimte duwen.”
Voor die mensen is een sociale woning niet zomaar een keuze, maar een laatste strohalm. Alleen: die strohalm is bijlange na niet voor iedereen beschikbaar. Jarenlange wachttijden zijn inmiddels de norm geworden, zeker voor alleenstaanden en kleine huishoudens. De paradox? Dat net die groep exponentieel blijft groeien.
De alleenstaande: het gezicht van de wooncrisis
Meer dan de helft van de wachtenden zijn alleenstaanden. Een stille meerderheid, met een luide boodschap: deze mensen vallen structureel uit de boot. Ze kunnen hun huur niet delen met een partner, worden uitgespeeld op de private markt en vinden amper geschikte woningen in het sociale aanbod. “Sociale woningen zijn vaak afgestemd op gezinnen,” zegt Depraetere. “Dat is belangrijk, maar we mogen de singles niet vergeten. De samenleving verandert, het woonbeleid moet volgen.”
Ook grotere gezinnen hebben het moeilijk. Woningen met meerdere slaapkamers zijn schaars. En dus raken zij evenzeer vast in het web van wachtlijsten en noodoplossingen.
Antwerpen als brandhaard
Antwerpen springt er met kop en schouders bovenuit. Met 67.325 mensen op de wachtlijst is de provincie goed voor één derde van de totale vraag in Vlaanderen. De verklaring is eenvoudig: hoge huurprijzen, stijgende armoedecijfers en een chronisch tekort aan betaalbare woningen zorgen voor een structurele wooncrisis.
De andere cijfers bevestigen het patroon:
- Oost-Vlaanderen: 46.620 kandidaat-huurders
- West-Vlaanderen: 34.248
- Vlaams-Brabant: 22.834
- Limburg: 22.953
De spreiding mag dan geografisch zijn, het probleem is universeel: in elke Vlaamse gemeente wachten mensen op een betaalbare woning. En dat wachten duurt vaak jaren.
Europa kijkt mee – en keurt af
De Europese Commissie heeft Vlaanderen recentelijk nog een waarschuwende tik op de vingers gegeven. Geen sancties, wel een duidelijke boodschap: er wordt te weinig gedaan om de structurele woonnood aan te pakken. Een beleidswake-upcall, maar met een zachte bel.
Depraetere wil die boodschap vertalen in actie. 6 miljard euro wil ze de komende jaren investeren in de bouw en renovatie van sociale woningen. Een ambitieus plan, maar broodnodig, gezien het decennialange tekort dat zich intussen heeft opgestapeld.
“De voorbije jaren hebben we te weinig gebouwd,” klinkt het scherp. “Woonmaatschappijen waren vooral bezig met interne fusies en papierwerk. Dat moet stoppen. De focus moet terug naar de essentie: bouwen, renoveren en leegstand aanpakken.”
2026: het jaar van de verplichting
Vanaf 2026 wordt het bindend sociaal objectief van kracht. Dan zullen alle Vlaamse gemeenten verplicht worden om hun bijdrage te leveren aan de bouw van sociale woningen. Geen vrijblijvende ambitie, maar harde doelstellingen. Doen ze dat niet, dan volgt de rekening.
Gemeenten die achterblijven, zullen financieel moeten bijdragen aan de huurpremies van mensen die op de wachtlijst staan. “Wie zijn verantwoordelijkheid niet neemt, zal solidair moeten zijn met wie wacht. Dat lijkt mij niet meer dan logisch,” aldus Depraetere.
De wachtlijst als barometer van wanbeleid
De cijfers zijn niet zomaar statistiek. Ze vormen een pijnlijke barometer van een woonbeleid dat te lang op automatische piloot draaide. Een sociaal vangnet dat stilaan meer gaten dan draad bevat. En vooral: een samenleving waarin wonen — een basisrecht — steeds vaker verwordt tot een privilege.
(Foto: Shutterstock)
