Volledige stopzetting van Russische gasdoorvoer via Oekraïne nadert, nu het transitcontract tussen beide landen afloopt.
De Europese energiemarkt staat opnieuw op scherp. Terwijl de eerste winterkou over het continent trekt, bereiken gasprijzen hun hoogste punt van het jaar. De nervositeit is voelbaar, mede door geopolitieke onrust: Rusland draait de gaskraan naar Oostenrijk dicht, en de resterende gasdoorvoer via Oekraïne dreigt tegen het einde van 2024 volledig te stoppen. Hoewel de situatie nog ver verwijderd is van de piek tijdens de energiecrisis van 2022, dreigt ze wel de portefeuille van de Europese consument te raken.
Een koude winter en warme gasprijzen
De huidige prijs voor levering op de Nederlandse TTF-markt – dé Europese referentie – schoot onlangs door de 47 euro per megawattuur, een stijging van maar liefst 33 procent in twee maanden tijd. Hoewel deze prijzen nog ver verwijderd zijn van de recordhoogte van 339 euro in augustus 2022, liggen ze wel dubbel zo hoog als begin 2021. In Vlaanderen, waar driekwart van de huishoudens een variabel gascontract heeft, voelen consumenten deze stijging vroeg of laat in hun energiefactuur.
De koudegolf die Europa momenteel teistert, drijft de vraag naar gas op. Sneeuw en vriestemperaturen in grote delen van het continent verhogen de druk op de reserves, die al zijn aangesproken door een dip in wind- en zonne-energieproductie eerder deze maand.
Rusland en Oekraïne: een geopolitiek mijnenveld
Een extra laag spanning komt van Rusland. Zaterdag stopte Gazprom plots de leveringen aan het Oostenrijkse gasbedrijf OMV, zogenaamd als vergelding voor een juridische strijd. Tegelijkertijd nadert de volledige stopzetting van Russische gasdoorvoer via Oekraïne, nu het transitcontract tussen beide landen afloopt. Kiev heeft al laten weten dat een nieuw akkoord met Rusland onbespreekbaar is.
Voor landen zoals Oostenrijk, Hongarije en Slovakije betekent dit een verlies van een belangrijke bevoorradingsroute. Toch benadrukken experts dat de impact beheersbaar blijft. "Gazprom heeft er geen baat bij om de export volledig stil te leggen," zegt Matthias Detremmerie van energieleverancier Elindus in ‘De Tijd’. Rusland blijft immers afhankelijk van inkomsten uit gasverkoop.
Een (voorlopig) geruststellend vooruitzicht
Ondanks de spanningen ziet de Europese energiemarkt er deze winter een stuk robuuster uit dan tijdens de crisis van 2022. De gasvoorraden zijn voor 91 procent gevuld, en ook bij een volledige stillegging van Russische pijpleidinggas verwacht de sector geen grote problemen. Volgens de Europese federatie van gastransportbedrijven Entsog zullen de voorraden tegen het einde van deze winter naar verwachting nog voor 40 procent gevuld zijn, zelfs bij normale winterse omstandigheden.
"November is altijd een overgangsmaand," zegt Detremmerie. "De situatie is vandaag weinig problematisch op de middellange termijn." Toch blijft de markt alert: verdere verstoringen in de aanvoer of onverwacht strenge koudegolven kunnen de situatie snel doen kantelen.
Koud weer, hete aardgasmarkt
Hoewel de Europese gasmarkt zich beter heeft voorbereid dan in 2021, is het spel van vraag en aanbod nog steeds beïnvloedbaar door geopolitieke mankementen en grillige weersomstandigheden. De huidige prijsstijgingen blijven beheersbaar, maar het blijft een dunne lijn tussen stabiliteit en crisis. Voorlopig zitten de Europese reserves stevig in het zadel, maar een onverwachte zet van het Kremlin of een strenge winter kan dat evenwicht snel verstoren. Het wordt een koude winter – en een warme test voor de Europese energiemarkt.
(Foto: Pixabay)
