Geen vlotte doorstroom meer voor chauffeurs en loodgieters
De regering De Wever begint hoe langer hoe meer op een Vlaams Belang-regering te lijken. In de wandelgangen hoor je wel eens over wolven in schaapskleren fluisteren. Zo heeft Vlaams minister van Werk Zuhal Demir beslist dat het tijd is om de poort naar buitenlandse werkkrachten stilaan dicht te trekken. De lijst van knelpuntberoepen waarvoor bedrijven buiten de EU vlot arbeidskrachten mogen rekruteren, wordt ingekort van 29 naar 23. En dat valt niet bepaald in goede aarde bij werkgevers die al maanden met openstaande vacatures zitten te zweten.
Waar vorig jaar nog een recordaantal van bijna 19.000 gecombineerde werk- en verblijfsvergunningen werd uitgedeeld – een stijging van 70 procent tegenover het gemiddelde van de vijf jaar ervoor – vindt Demir dat het welletjes is geweest. Haar boodschap is duidelijk: eerst kijken we hier of in de rest van Europa, en pas daarna mag het verder gezocht worden. De knip in de lijst is bedoeld om dat principe opnieuw kracht bij te zetten.
Ga ze maar eens zoeken
De impact van die beslissing laat zich meteen voelen. Vrachtwagenbestuurders? Schrappen. Bus- en autocarbestuurders? Weg ermee. Installateurs van sanitair? Ook exit. Andere beroepen die uit de lijst verdwijnen zijn onder meer slagers, warme bakkers, boormachinisten, liftinstallateurs en tegelzetters. Vakmensen die nochtans vaak amper te vinden zijn op de binnenlandse arbeidsmarkt.
Alsof een transportbedrijf plots negen weken lang in België en de EU moet speuren naar een geschikte kandidaat, terwijl de vrachtwagens staan weg te roesten op de parking. Dat is geen beleid, zeggen de sectorfederaties, dat is sabotage. En ze zijn niet alleen: ook de SERV – het overlegorgaan waarin vakbonden en werkgevers zitten – had net gepleit voor een uitbreiding van de lijst, niet een inkrimping. Liefst naar de 251 beroepen die de VDAB als knelpunt erkent, want de krapte op de arbeidsmarkt is allesbehalve voorbij. De teller van het aantal openstaande vacatures stond eind vorige maand nog op 58.000.
En toch: Demir houdt voet bij stuk
Demir kijkt - naar eigen zeggen - liever naar het bredere plaatje – of beter gezegd: naar de sluipende afhankelijkheid van goedkope arbeidsmigratie. Want met elk dossier dat wordt goedgekeurd, wordt de drempel om lokale werkzoekenden op te leiden, opnieuw verlaagd. En dat terwijl België en Nederland eind vorig jaar nog altijd koplopers waren in Europa qua vacaturegraad. Met 4,1 procent staat ons land nog steeds bovenaan, ondanks een lichte daling tegenover de 4,4 procent in 2023.
Volgens Demir is het tijd om die evolutie bij te sturen. Vlaanderen mag geen speelbal worden van een systeem dat buitenlandse werkkrachten inzet als structurele pleister op een intern probleem. Arbeidsmigratie mag geen businessmodel worden voor werkgevers die hun lonen en inspanningen om mensen op te leiden liever laag houden. Met deze ingreep wil ze vermijden dat de uitzondering de regel wordt.
Nieuwe profielen in de plaats
Tegelijk worden er ook nieuwe beroepen aan de lijst toegevoegd. Niet zomaar arbitrair, maar gebaseerd op acute noden in nichesectoren. Zo mogen bedrijven nu wel sneller asbestverwijderaars aanwerven, net als installateurs van datacommunicatienetwerken of operatoren in de chemische industrie. Geen jobs die snel worden ingevuld via een spontane sollicitatie uit het binnenland.
De boodschap is dubbel: ja, Vlaanderen blijft inzetten op economische migratie waar het écht nodig is. Maar tegelijk krijgen werkgevers een tik op de vingers: doe eerst je huiswerk. Zoek lokaal, leid mensen op, en pas daarna mag je aan de grens kloppen.
Het spanningsveld blijft
De beslissing van Demir legt het chronische spanningsveld bloot tussen economische noodzaak en ideologische koers. Werkgevers zien arbeidsmigratie als een pragmatische oplossing voor een structureel probleem. De politiek ziet een kans om de instroom af te remmen, en de arbeidsmarkt te dwingen tot interne hervorming.
De realiteit is dat beide kampen ergens gelijk hebben. Maar de tijd van vrijblijvende globalisering lijkt stilaan voorbij. In Vlaanderen geldt voortaan: eerst de eigen stal uitmesten, dan pas aan het buitenland denken. Voor sommige sectoren is dat een koude douche. Voor anderen een wake-upcall.
(Fotomontage: YouTube/(Foto: Philip Reynaers/Photo News)
