Was het vooruit of achteruit? We mochten kiezen, toch?
De Vlaamse energietransitie lijkt voor de zoveelste keer een verhaal van grootse plannen, maar ook van politieke obstakels en budgettaire vraagtekens. Vlaams minister van Energie Melissa Depraetere (Vooruit) presenteerde haar beleidsnota Energie en Klimaat met een duidelijke focus: de lasten van de energietransitie moeten vooral voor de lagere inkomens "haalbaar en betaalbaar" worden. Maar hoe ze dat concreet wil waarmaken? Daar blijft het antwoord vaak hangen in het vage.
Premies: schaven aan de fundamenten
De MijnVerbouwPremie krijgt een opfrisbeurt, met verfijningen om de lagere inkomens nog meer te ondersteunen. Depraetere benadrukt een “ruimer inkomensbegrip” en een progressieve verdeling, maar wie precies zal profiteren en hoe groot die steun wordt? Dat blijft koffiedik kijken.
Voor mensen die hun woning willen isoleren, lijkt er iets meer duidelijkheid: zij krijgen zes jaar (in plaats van vijf) om een minimumniveau van energie-efficiëntie te behalen. Tegelijkertijd is het onduidelijk of dit afdoende is om Vlaanderen echt klaar te stomen voor de Europese klimaatdoelen.
Energie besparen? Zet in op collectief renoveren
In plaats van mensen individueel te laten worstelen met energiebesparende maatregelen, ziet Depraetere heil in een collectieve aanpak: groepsaankopen en financiële begeleiding. Het klinkt mooi op papier, maar hoe groot wordt de schaal? En welke budgetten zijn hiervoor vrijgemaakt?
Leningen: renteloze droom of realiteit?
De renteloze MijnVerbouwLening, ooit een steunpilaar voor lage inkomens, is vandaag gekoppeld aan de wettelijke rentevoet (nu 2,75 procent). Voor leningen van bijvoorbeeld 60.000 euro op 25 jaar betekent dit meer dan 22.000 euro extra kosten. Depraetere overweegt een terugkeer naar een nulrente voor de laagste inkomens, maar benadrukt dat dit “binnen de budgettaire mogelijkheden” moet blijven. Een beleefd synoniem voor: als er geld is.
Taxshift: woorden zonder cijfers
Het paradepaardje in de nota is de langverwachte taxshift, waarbij elektriciteit goedkoper moet worden en gas duurder. Depraetere hoopt zo gezinnen richting elektrische warmtepompen te duwen. Maar terwijl de stroomprijzen nu bijna vier keer hoger liggen dan die van gas, ontbreken concrete cijfers over de impact van deze maatregel. De Vlaamse regering heeft hiervoor simpelweg niet genoeg bevoegdheden: zonder steun van België en Europa blijft dit een theoretisch spelletje.
Ambities in zon en wind, maar financiële storm op komst
Zonne-energie en windkracht blijven speerpunten. Depraetere wil de capaciteit van zonnepanelen tegen 2030 met ruim 50 procent verhogen. De recente energiecrisis gaf de sector al een boost, en extra subsidies zijn niet meer nodig. Voor windenergie ligt de zaak moeilijker: dure turbines en aflopende subsidieregels dreigen de sector te verstikken. Depraetere overweegt een gegarandeerde prijs voor windenergie, maar maakt zich zorgen over “oversubsidiëring.” Het lijkt politieke balansact zonder duidelijke vooruitgang.
Conclusie: ambitie botst op realiteit
Depraetere spreekt grote woorden over inclusieve transitie en duurzaamheid, maar blijft steken in de complexiteit van het Vlaamse én Europese politieke landschap. Concrete deadlines ontbreken, en de plannen lijken deels afhankelijk van toekomstige beslissingen in Brussel en Straatsburg. Als de minister écht haar stempel wil drukken, moet ze méér doen dan vage beloftes en voorzichtig budgetbeheer. Misschien is er meer nodig dan ‘uit een gewoon gezin’ te komen.
