Gered door de bel, maar de match is nog niet gespeeld.
België krijgt dan toch nog even ademruimte van de Europese Commissie om orde op zaken te stellen in zijn begroting. Doch, uitstel is geen afstel; de waarschuwingen zijn niet min. Het nieuwe uitstel – al de tweede keer dat ons land de deadline verlegt – wordt verleend tot april. Tegen die tijd moet België echter een sluitend begrotingsplan voorleggen, inclusief harde hervormingen. Lukt dat niet, dan wacht een meedogenloos besparingstraject van vier jaar.
De boodschap is duidelijk: Europa duldt geen verdere uitsteltrucs en eist concrete actie. Maar terwijl de klok genadeloos verder tikt, worstelt België met politieke impasses en een haast onmogelijke puzzel van hervormingen.
De Belgische begrotingschaos
België heeft inmiddels al twee keer extra tijd gevraagd. In september pleitte de ontslagnemende regering-De Croo voor een verlenging van de deadline tot eind 2024. Toen echter bleek dat zelfs tegen die datum geen sluitend begrotingsplan in zicht was, diende de Belgische EU-ambassadeur Peter Moors op 26 december een nieuwe aanvraag in. Hij stelde dat extra tijd nodig was om een plan te presenteren dat zou steunen op een sterk politiek engagement van de toekomstige federale regering.
Europa gaf nog een keer toe, maar niet zonder voorwaarden. In een brief van het economisch departement van de Europese Commissie (Ecfin), wordt de nieuwe deadline officieel bevestigd: eind april. Tegen die tijd moet België niet alleen een sluitend begrotingsplan hebben, maar ook bewijzen dat het hervormingen heeft doorgevoerd. Faalt ons land opnieuw, dan wordt het verplicht een strak vierjarig besparingstraject te volgen, in plaats van een soepeler zevengangenplan dat ruimte biedt voor investeringen.
De Europese Commissie voert hiermee de druk een laatste keer op om België wakker te schudden. “Dit is niet zomaar een formaliteit. De deadline van april is een harde grens,” klinkt het bij EU-experts.
Een politiek mijnenveld
Europa dringt aan op actie, maar de Belgische politiek zit nog altijd aan de onderhandelingstafel voor de vorming van een nieuwe federale regering. Formateur Bart De Wever (N-VA) kreeg vorige week van koning Filip uitstel tot 31 januari om zijn opdracht te volbrengen. Hij werkt momenteel aan een finale versie van zijn zogenaamde supernota. Die moet de basis vormen voor een Arizona-coalitie met N-VA, MR, CD&V, Les Engagés en Vooruit.
Maar zelfs als De Wever tegen eind januari succes boekt, blijft de tijd kort. Er moet tegen maart al een akkoord zijn over hervormingen, want de EU verwacht in april een uitgewerkt plan voor - onder andere - de pensioenhervorming, een fiscale herziening en maatregelen op de arbeidsmarkt. Moeten we er een tekening bij maken?
Besparingstraject of hervormingsplan?
Als België de deadline van april mist, wacht een besparingstraject dat door Europa wordt opgelegd. Het structureel primair saldo – de begroting zonder impact van conjunctuur en rente – moet dan jaarlijks met 0,72 procent van het BBP verbeteren tussen 2025 en 2028. Dit komt neer op miljarden aan bezuinigingen, waarbij de uitgavengroei wordt beperkt tot slechts 2,4 procent in 2025 en 1,9 procent in 2026.
Maar ook het alternatief - een soepelere planning over zeven jaar - vereist echter een huzarenstukje van de Belgische regering. Het betekent hervormingen doorvoeren op een manier die zowel sociaal als politiek een draagvlak vinden.
Risico op boetes en sancties
België riskeert meer dan een slecht rapport. In mei zal de Europese Commissie evalueren of ons land “voldoende en beslissende actie” heeft ondernomen in het kader van de buitensporigtekortprocedure (EDP). Als België tekortschiet, kunnen sancties volgen.
Die kunnen variëren van directe boetes tot beperkende maatregelen, zoals minder toegang tot investeringskredieten van de Europese Investeringsbank. Bovendien kan Europa eisen dat België extra informatie vrijgeeft vooraleer obligaties of andere financiële producten worden uitgegeven.
En dan is er nog de reputatieschade. Als België door Europa aan de schandpaal wordt genageld, kan dit de financiële markten opschrikken en lenen duurder maken.
Een laatste kans?
De boodschap van Europa is helder: België moet tegen eind april resultaten boeken, of het krijgt een harde financiële kater te verwerken. De bal ligt nu in het kamp van de Belgische politiek. En dat belooft weinig goeds.
