"Ik zorg er persoonlijk voor dat jij best een andere job gaat zoeken en dat jij geen minister van Financiën meer kan worden."
De dames, heren van de Arizona-coalitie hadden besloten om ook met de feestdagen verder te werken. Ze zijn al meer dan zes maanden aan het prakkiseren hoe ze het onbestuurbaar ‘heilig land der vaad’ren’ een regering kunnen schenken. Als het aan formateur De Wever ligt, dan wordt het een regering die Belg zal verplichten om de broeksriem aan te trekken. Nu ja, niet alle Belgen, onze koning – zo schreven we in P-magazine op vrijdag – krijgt als lichtend pad van de natie volgend jaar alvast 298.000 euro extra dotatie.
Zes maanden palaveren, dat wil zeggen dat het niet echt vlotjes verloopt, al beweren de deelnemers aan de formatiegesprekken dat de sfeer tot nu opperbest was. ‘Was’, inderdaad, want een overleg over fiscaliteit ontaardde vrijdag in ruzie. Twee keer raden wie aan de basis van de ‘woordenwisseling’ lag. Juist: ene Georges-Louis Bouchez.
Belastingen als mijnenveld
Fiscaliteit blijft nog altijd ‘too hot to handle’ aan de onderhandelingstafel van de Wetstraat. De gesprekken liepen volledig uit de hand tijdens een discussie over auteursrechten. Voor de gewone Belg als jij en wij is het moeilijk te bevatten dat een land dat op z’n gat ligt, niet overeind kan kruipen omdat politiek ego’s struikelen over auteursrechten. Voor Bouchez – alias ‘ De beenhouwer’ – is het schrappen van het gunstregime (via auteursrechten) voor de ontwikkeling van software een onverteerbare pil. Toen Van Peteghem vorig jaar de regels aanscherpte, werd het fiscaal voordeel voor niet-artistieke softwareontwikkelaars de facto geschrapt. Dat leidde toen al tot grote frustratie bij MR, die het dossier sindsdien als een persoonlijke vendetta bleef opvoeren.
“Van Peteghem respecteert de Vivaldi-akkoorden niet,” klonk het destijds al bij MR. De spanning escaleerde vrijdag helemaal toen Bouchez eiste dat de maatregel deels teruggedraaid zou worden. “Het gaat hier niet om details”, klinkt het bij de MR. “Dit raakt aan de kern van onze visie op economische groei en innovatie.” Kan je nog volgen?
Personen aanvallen in plaats van problemen oplossen
Het niveau nam een duikvlucht met persoonlijke aanvallen. “Een tweede termijn op Financiën? Vergeet het maar,” riep Bouchez naar Van Peteghem. "Ik zorg ervoor dat jij nooit meer minister van Financiën wordt." CD&V-voorzitter Sammy Mahdi sprong in de bres voor zijn partijgenoot, en Conner Rousseau (Vooruit) haalde de spreekwoordelijke matrak boven richting MR. En zo kregen we een kakofonie aan verwijten, die alles stillegde.
“De sfeer was ronduit toxisch,” bevestigt een insider. “De teams van N-VA en Les Engagés zaten erbij en keken ernaar. Het was duidelijk dat dit een strijd was tussen CD&V en MR, maar de schade voor de coalitie is immens.”
Volgens insiders is deze uitbarsting nog altijd voelbaar. "Dit is de fallout van vrijdag," stelt politiek journalist Karel Lattrez. “De sfeer aan tafel was dermate slecht dat Bart De Wever een streep door de agenda moest trekken.”
“Nieuwe littekens” aan de onderhandelingstafel
Annelies Verlinden (CD&V), minister van Binnenlandse Zaken en een van de federale onderhandelaars, betreurt het verloop van de gesprekken. In een interview met VTM NIEUWS noemde ze vertrouwen het fundament van elke formatie. "Wanneer emoties hoog oplopen en discussies naar buiten lekken, ontstaan er littekens die ons verder wegbrengen van een gezamenlijk project."
Bart De Wever: kapitein op een zinkend schip?
De formateur zelf moet nu een dubbele strijd voeren: die tegen de tijd én die tegen de interne verdeeldheid binnen zijn coalitie. Afgelopen weekend kreeg De Wever van de koning nog een verlenging van zijn opdracht. Het wijze staatshoofd sprak daarbij zowaar de hoop uit op een doorbraak in januari. Horen we daar Will Tura in de verte zingen? “Hoop doet leven. Zonder hoop kan je niet leven.”
Waarom De Wever geen ‘make or break’ aandurft
Het fiasco van vrijdag verklaart meteen waarom De Wever vrijdag niet naar een nieuw ‘make or break’-moment toewerkte in zijn bezoek aan koning Filip. Een grote mislukking vlak voor de kerstvakantie zou niet alleen politieke gezichtsverlies betekenen, maar ook de feestvreugde bij de coalitiepartners compleet vergallen.
N-VA-onderhandelaar Theo Francken probeerde zondag op De Zevende Dag de gemoederen wat te bedaren. Hij bevestigde dat het overleg vrijdag “pittig” was geweest, maar benadrukte dat op andere dossiers zoals asiel en migratie al grote vooruitgang is geboekt. “We hebben 112 van de 120 knelpunten weggewerkt. Fiscaliteit is complex, maar we komen er wel uit,” klonk het optimistisch.
Reddingspoging of laatste kans?
Maandag hervatten de gesprekken over de nieuwe hervormingsnota, die bestaat uit een budgettaire tabel met hervormingen in de pensioenen, arbeidsmarkt, fiscaliteit en besparingen op de overheid. Eén voor één lastige thema’s en dat op een moment dat het vertrouwen tussen de partijen een flinke knauw heeft gekregen.
“Als De Wever deze coalitie niet bij elkaar kan houden, wie dan wel?” fluister men in de wandelgangen. “We staan nu op een kantelpunt. Als de ruzies van vrijdag niet worden bijgelegd, dreigt het hele project in elkaar te storten.”
Voorlopig houdt De Wever de kaarten dicht tegen de borst. Zijn strategie om te de-escaleren door het weekendoverleg af te blazen, zou kunnen werken, maar het vuur smeult nog na en de kans bestaat dat de spanningen maandag gewoon opnieuw oplaaien. “Iedereen speelt hier met vuur, maar niemand lijkt te beseffen dat ze zichzelf ook kunnen verbranden.”
