“In wa veur ne weireld leven we na.”
We horen een echo van Swa Backljau: “In wa veur ne weireld leven we na.” Doch, het is geen fictie, maar een bitter feit: begraafplaatsen in Vlaanderen worden massaal leeggeroofd. Koperen en bronzen beelden verdwijnen als sneeuw voor de zon, ontvreemd door georganiseerde bendes die kerkhof na kerkhof plunderen. Het gaat hier niet om enkele losgeslagen vandalen, maar om goed georganiseerde criminelen met kennis van zaken, zwaar materieel en vooral, geen greintje respect voor de rust van de doden.
Volgens de funeraire vereniging ’t Grafzerkje zijn sinds de zomer al meer dan 450 graven in Vlaanderen beschadigd door dieven op zoek naar waardevolle metalen. “Wat we zien, is ronduit schokkend,” zegt Tamara Ingels, voorzitter van de vereniging in ‘Het Nieuwsblad’. “De schade aan deze graven gaat veel verder dan enkel materiële verliezen. Voor de families die hun geliefden daar rusten, zijn deze voorwerpen van immense emotionele waarde.”
Sint-Gillis: het laatste slachtoffer
Een van de meest recente plunderingen vond plaats op de begraafplaats van Sint-Gillis, een Brusselse gemeente. In totaal werden daar 169 bronzen en koperen stukken gestolen, waarbij de dieven vermoedelijk gebruikmaakten van een vrachtwagen om hun buit te vervoeren. Burgemeester Jean Spinette (PS) reageert verbolgen: “Dit is niet enkel een kwestie van materiële schade. De emotionele impact op de families is enorm.”
Ook elders in het land is de situatie kritiek. In het Antwerpse district Berchem verdwenen recent nog vier levensgrote bronzen beelden en zes kleinere kunstwerken. Het zijn geen kleine objecten die je zomaar even in een rugzak steekt. Het vereist precisie, planning en zwaar materieel. En dat maakt de hele situatie des te schrijnender: de daders weten perfect wat ze doen.
Metaal versus emotionele waarde
Waarom zijn deze dieven zo geobsedeerd door beelden en kunstwerken op begraafplaatsen? Simpel: koper en brons zijn momenteel als het ware goud waard op de metaalmarkt. De stijgende metaalprijzen hebben deze beelden plots enorm aantrekkelijk gemaakt voor dievenbendes. “Waar ze vroeger koperen kabels stalen langs spoorwegen, lijkt het nu alsof begraafplaatsen de nieuwe goudmijnen zijn,” aldus een anonieme politiebron.
De combinatie van hoge metaalprijzen en strengere beveiliging bij klassieke doelwitten zoals spoorwegen en bouwplaatsen heeft deze criminelen naar kerkhoven geleid. Hier kunnen ze relatief ongemerkt toeslaan, vaak 's nachts, en hun slag slaan zonder dat er snel alarm wordt geslagen.
Illegale kunstcircuits
Hoewel de meeste van deze gestolen voorwerpen vermoedelijk worden omgesmolten voor hun metaalwaarde, is er ook een sterke aanwijzing dat sommige van deze unieke beelden in illegale kunsthandelaarscircuits belanden. “Het zijn vaak prachtige, unieke kunstwerken die gestolen worden. Je kan je moeilijk voorstellen dat ze alleen maar in een smeltoven eindigen,” zegt Ingels. De betrokkenheid van kunsthandelaars, al dan niet bewust van de herkomst van deze werken, is een piste die de politie onderzoekt.
Strijd tegen de bendes
Antwerpen heeft al verschillende maatregelen genomen om de diefstallen te voorkomen. Van chemische verankering van beelden tot speciale DNA-verf om beelden te markeren, de stad doet wat ze kan. Toch blijven de criminelen hen een stap voor.
Maar de diefstallen stoppen niet. Sint-Niklaas, Dendermonde, Berchem… de lijst van getroffen gemeenten groeit met de week. Zonder stevige maatregelen van de overheid lijkt er geen einde te komen aan deze macabere plunderingen.
De roep om actie
De funeraire vereniging ’t Grafzerkje is luid en duidelijk: de overheid moet snel en hard optreden tegen deze georganiseerde bendes. “Als we nu geen actie ondernemen, dreigen we binnenkort niet alleen met lege graven te zitten, maar met een volledige kaalslag van ons funerair erfgoed,” zegt Ingels.
De vraag om extra bewakingscamera’s, meer patrouilles en strengere straffen voor metaaldiefstallen op begraafplaatsen klinkt steeds luider. Maar voor de getroffen families komt elke maatregel al te laat. Voor hen zijn de schade en het verlies onherstelbaar, en het trauma dat deze diefstallen veroorzaken is niet in geld uit te drukken. Als zelfs de dood geen respect meer afdwingt, wat rest ons dan nog?
(Foto: Shutterstock)
