De Wever koerst richting defensiedeal, maar begroting blijft slagveld.
Bart De Wever (N-VA) en zijn regering sleutelen aan een monsterdeal voor defensie en begroting, maar tussen de Arizona-partijen vliegen de politieke projectielen al in het rond. Een snellere verhoging van het defensiebudget naar 2% van het bbp ligt op tafel, maar de hamvraag blijft: wie gaat dat betalen? Staatsparticipaties verkopen om bommen en granaten te kopen? Minister van Financiën Jan Jambon (N-VA) vindt dat alvast een brug te ver. Eind volgende week moet er een akkoord liggen, maar de laatste rechte lijn lijkt eerder op een loopgravenoorlog.
Op zoek naar dat ezeltje dat...je weet wel
Met een onvoorspelbare gek in het Witte Huis en een andere gek in het kremlin, is het voor de Belgische regering alle hens aan dek. De NAVO eist dat lidstaten hun defensie-uitgaven opvoeren, en de Belgische regering is het er - zonder kritiek, zonder debat - roerend over eens: de sprong van 1,3 procent naar 2 procent van het bbp moet al dit jaar gebeuren, en niet pas in 2029. Prijskaartje? Een pittige 4,5 miljard euro.
De regering-De Wever wil dat bedrag opdelen in drie schijven
- Eenmalige opbrengsten – Zoals de belastinginkomsten uit bevroren Russische tegoeden bij Euroclear en een uitzonderlijk dividend van 500 miljoen euro van Belfius.
- Een defensiefonds – Hierin komen dividenden uit overheidsparticipaties en de opbrengsten van de eventuele verkoop van overheidsaandelen. Ook de uitgifte van een ‘defensiebon’ blijft een optie.
- Structurele ingrepen – Maar daar wringt het schoentje: besparen op pensioenen, de arbeidsmarkt of de gezondheidszorg is voor Vooruit en CD&V onbespreekbaar. De MR en de N-VA willen dan weer geen extra belastingen, zeker niet voor bedrijven of vermogens.
Een politieke mijnenveld dus, waarin elk voorstel direct onder vuur komt te liggen.
Begrotingsgat: dichten of dieper graven?
De onderhandelingen over de begroting lopen minstens even stroef. Maatregelen die miljarden moesten opleveren, brengen minder op dan gehoopt. De afschaffing van de federale intrestaftrek levert geen 210 miljoen, maar veel minder op. Ook de beperking van de indexering van de hoogste pensioenen brengt niet de voorspelde 86 miljoen in het laatje.
Ondertussen vragen ministers extra budgetten: Annelies Verlinden (CD&V) eist 141 miljoen voor Justitie en Bernard Quintin (MR) wil investeren in cyberveiligheid. De federale kas lijkt zo een bodemloze put te worden.
Dan maar de staatskas spekken door overheidsparticipaties te verkopen?
Daar houdt Jan Jambon (N-VA) de handrem op: “Strategische participaties verkopen om er bommen en granaten mee te kopen, is geen goed idee.” Maar welke aandelen zijn dan wél onderhandelbaar? Belfius, Ethias, Proximus, Bpost, BNP Paribas, Ageas en Umicore liggen op tafel, al is het behoud van verankering in België voor N-VA een belangrijke factor.
Bovendien brengt de verkoop van activa een ander risico met zich mee: minder dividenden betekenen minder inkomsten op lange termijn. Als die opbrengsten integraal naar het defensiefonds vloeien, dan ontstaat er elders een begrotingsgat.
Luchtafweer en F-35's: wapens en geen wapenstilstand
Over hoe die extra miljarden precies besteed moeten worden, is de regering het nog lang niet eens. De enige zekerheid is dat België fors zal investeren in luchtafweer, met een mogelijke samenwerking met Nederland. De noorderburen hebben al Europese NASAMS-systemen voor middellange afstanden en Amerikaanse Patriots voor lange afstanden, waardoor België zich kan aansluiten bij een bestaand verdedigingsschild.
CD&V en Vooruit hameren op Europese aankopen, terwijl de christendemocraten zich verzetten tegen extra F-35-straaljagers. Maar N-VA mikt duidelijk hoger: De Wever wil het defensiebudget tegen 2030 optrekken naar 2,5 procent van het bbp, met een tussenstap van 2,15 procent in 2027.
Of dat plan realistisch is? Binnen de regering zijn de geesten daar nog niet over gerijpt. En wat zou de gewone burger denken? Of telt die mening enkel in een democratie?
(Foto: Bert Van Den Broucke/ /Photo News)
