Lekker idee, maar juridisch zo goed als onhaalbaar.
De Vlaamse regering wil buitenlandse bestuurders laten betalen voor het gebruik van de Vlaamse wegen. De ambitie: 130 miljoen euro per jaar binnenhalen. Maar er is een addertje onder het asfalt: juridisch gezien staat dit plan op losse schroeven.
Het idee van een wegenvignet, of zoals Vlaams minister van Mobiliteit Annick De Ridder (N-VA) het liever noemt, een "digitaal systeem", zou vanaf 2027 jaarlijks miljoenen extra inkomsten moeten genereren. De Vlaamse regering wil zo het enorme mobiliteitsbudget aanvullen en hoopt daarmee een deel van de dringend nodige infrastructuurwerken te financieren.
Geldklopperij of slimme zet?
Een vignet voor buitenlandse bestuurders klinkt simpel en vooral lucratief. Buitenlanders die door Vlaanderen rijden, zouden meebetalen voor het gebruik van onze wegen. Kassa, kassa! Toch is het niet zo eenvoudig. De discussie over een wegenvignet sleept al bijna twintig jaar aan, zonder enig resultaat. Waarom? De complexe Europese regelgeving maakt het invoeren van zo’n vignet haast onmogelijk. Dat hebben de Duitsers in 2019 aan den lijve ondervonden. Hun poging om buitenlanders te laten dokken voor het gebruik van hun wegen liep uit op een fiasco. Het Europees Hof van Justitie floot hen terug omdat het systeem discriminerend was.
De Vlaamse regering wil het slimmer aanpakken. Ze benadrukt dat buitenlandse bestuurders pro rata zullen betalen, wat betekent dat zij hetzelfde tarief zouden hanteren als Vlamingen. Maar laten we eerlijk zijn: dat klinkt als een nobele poging om het gelijkheidsprincipe te respecteren, maar het ruikt verdacht veel naar een dubbele agenda. De vraag blijft of dit plan werkelijk kan standhouden zonder opnieuw in conflict te komen met de Europese antidiscriminatieregels.
Discriminatie in de maak
Het is niet alleen de Europese regelgeving die roet in het eten gooit. Ook binnenlands kan het tot problemen leiden. Vlaanderen zal namelijk een akkoord moeten sluiten met Wallonië, anders dreigt er een nieuwe vorm van discriminatie te ontstaan. Wat als een Waalse bestuurder niet hoeft te betalen om door Vlaanderen te rijden, maar een Nederlander of een Duitser wel? De Ridder kondigde al aan dat ze snel in overleg gaat met de andere Belgische regio’s, maar het blijft een delicate zaak.
Het gevaar van meer files en ongevallen
Mocht het vignet er ooit komen, dan is het nog maar de vraag of het wel een verstandige maatregel is. Vlaanderen heeft nog voor meer dan een miljard aan achterstallig onderhoud aan wegen, bruggen en tunnels. Het geld is dus hard nodig.
Maar een wegenvignet heeft ook nadelen.
Een vignet zou buitenlandse bestuurders alleen maar aanmoedigen om de snelwegen te mijden en via gewest- en dorpswegen te rijden. En daar komt het probleem: meer files, meer ongevallen en een nog grotere druk op de kleinere wegen die daar helemaal niet voor gemaakt zijn. Kortom, we lossen misschien het ene probleem op, maar creëren er tegelijkertijd een reeks nieuwe.
De Europese druk voor een kilometerheffing
In plaats van een wegenvignet kijken veel experts liever naar een slimme kilometerheffing, waarbij bestuurders betalen op basis van hun gebruik van het wegennet. Zo’n systeem zou volgens verkeerseconomen de files met een derde kunnen terugdringen en is veel efficiënter dan een wegenvignet dat mogelijk meer problemen creëert dan oplost. Bovendien dringt ook de Europese Unie aan op een kilometerheffing, omdat die eerlijker en duurzamer zou zijn. Toch blijft de Vlaamse regering deze optie voorlopig links liggen.
(Foto: shutterstock)
