Kiezen tussen cholera en de pest.
Om de aanhoudende overbevolking in de Belgische gevangenissen onder controle te krijgen, heeft het Gevangeniswezen deze week besloten om honderd gevangenen vervroegd vrij te laten. Deze drastische maatregel, die deel uitmaakt van het uitbreiden van het verlengd penitentiair verlof, werd door Justitie bevestigd. Dit meldt ‘Het Laatste Nieuws’ op basis van een recente aankondiging.
De beslissing komt niet uit de lucht vallen. Het probleem van overvolle gevangenissen is al jarenlang een doorn in het oog van de Belgische justitie. Momenteel zitten er 12.353 mensen vast, terwijl er officieel slechts plaats is voor 11.010. Het systeem kraakt onder de druk, waardoor men nu naar extreme middelen grijpt om het tij te keren.
Een noodmaatregel die vragen oproept
Het verlengd penitentiair verlof houdt in dat gedetineerden, die nog zes maanden of minder van hun straf moeten uitzitten, eerder dan gepland de gevangenis mogen verlaten. Deze vrijlating is echter niet zonder voorwaarden. “De gedetineerden die vervroegd vrijkomen, moeten een vaste opvangplaats hebben waar ze kunnen verblijven,” benadrukt Kathleen Van De Vijver, woordvoerder van het Gevangeniswezen. Dit betekent dat dakloze gevangenen of zij zonder stabiel adres niet in aanmerking komen voor deze regeling. Bovendien zijn zware criminelen en plegers van zedenfeiten uitgesloten van deze noodmaatregel.
Het lijkt een schrijnend geval van kiezen tussen cholera of de pest: ofwel blijven de gevangenissen overbevolkt en ontstaan er onhoudbare situaties voor zowel personeel als gedetineerden, ofwel worden veroordeelden vervroegd vrijgelaten om ruimte te maken. In totaal zijn er dit jaar al 600 gevangenen op basis van deze regeling vrijgelaten. Volgens Van De Vijver wordt iedere vrijlating zorgvuldig geëvalueerd, en bij een negatieve evaluatie kan het verlof worden herroepen. “Het is een noodoplossing, maar geen permanente uitweg uit de overbevolking,” voegt ze eraan toe.
Overbevolking blijft nijpend probleem
Het fenomeen van overvolle gevangenissen is niet nieuw, maar het probleem lijkt in België steeds verder uit de hand te lopen. De oorzaak ligt deels bij het justitiële beleid van de afgelopen jaren, waarbij strengere straffen en langere opsluitingen zijn ingevoerd zonder dat er voldoende capaciteit werd voorzien om deze groeiende stroom van gevangenen op te vangen. Hetgevolg zijn overvolle cellen, tekort aan personeel en een steeds verder toenemende druk op het gevangeniswezen.
De druk is zodanig groot dat de autoriteiten nu naar maatregelen grijpen die tot voor kort ondenkbaar leken. Het uitbreiden van het verlengd penitentiair verlof is hier slechts één voorbeeld van. Toch blijft de vraag of dergelijke maatregelen meer zijn dan tijdelijke pleisters op de wonde van een structureel probleem.
Kritiek en zorgen
De beslissing om gedetineerden vervroegd vrij te laten, roept vanzelfsprekend de nodige vragen en bezorgdheden op. Critici vrezen dat dit beleid, ondanks de zorgvuldige evaluaties en de uitsluiting van zware criminelen, kan leiden tot onveilige situaties in de samenleving. De overweging dat gevangenen al eerder naar buiten kunnen, zonder hun volledige straf uit te zitten, kan leiden tot frustratie bij slachtoffers en hun families. De balans tussen veiligheid en het bestrijden van de overbevolking lijkt daarmee een delicate evenwichtsoefening te worden voor de beleidsmakers.
