Moeten we ons zorgen maken om 2024 YR4?
Je kent het scenario: een gigantische ruimterots suist door de kosmos, wetenschappers slaan alarm, Bruce Willis mag de klus klaren. Boosdoener is deze keer 2024 YR4, een asteroïde die volgens recente berekeningen een kans van 3,1 procent heeft om op 22 december 2032 onze blauwe bol een kopstoot te geven. Die kans is intussen bijna verdrievoudigd. Paniekvoetbal of loze bangmakerij? Moeten we stilaan een ticket naar Mars boeken?
Wat is die mysterieuze ruimterots?
Op 27 december 2024 spotten astronomen met de ATLAS-telescoop in Chili een asteroïde en noemen die 2024 YR4. Op dat moment was de ruimtebrok net langs de aarde gescheerd op een afstand van 828.800 kilometer – dat is een goeie twee keer de afstand tot de maan. De ontdekking werd officieel geregistreerd en sindsdien houden telescopen wereldwijd haar bewegingen nauwlettend in de gaten.
De asteroïde is ergens tussen de 40 en 90 meter groot en bestaat voornamelijk uit steen. De schatting is nogal ‘breed’ omdat wetenschappers de grootte inschatten op basis van het zonlicht dat het object weerkaatst. Het kan dus een kleine, glimmende rakker zijn of een grotere, doffe kolos.
Wat haar extra berucht maakt, is haar recente opmars op NASA’s gevreesde Sentry-lijst: een overzicht van alle ruimteobjecten die een kans maken om met onze planeet te flirten. En laat YR4 daar nu net een serieuze sprong op gemaakt hebben.
Hoe groot is de kans dat we een krater rijker zijn?
Oorspronkelijk schatten astronomen de kans op impact op 1,2 procent, maar na nieuwe observaties werd dat eerst bijgesteld naar 2,1 procent en deze week naar 3,1 procent. Voor de statistici onder ons: dat is meer dan de vroegere schrik van de eeuw, Apophis, ooit kreeg.
Wetenschappers gebruiken complexe wiskundige modellen om de potentiële impact te berekenen. In essentie komt het erop neer dat ze de baan van de asteroïde projecteren op een denkbeeldige rode lijn met 500 mogelijke punten waar ze de aarde kan passeren. Zo’n lijn kan links of rechts van de aarde liggen of onze planeet kruisen. Dat laatste is momenteel het geval. Dan kan je de kans van impact berekenen door de lengte te nemen van de rode lijn en te kijken hoeveel procent daarvan de breedte van de aarde is (zo’n 12.756 km). In dit geval is dat 3,1 procent.
Toch een kanttekening: in de meeste gevallen neemt de inslagkans eerst toe na nieuwe waarnemingen, om daarna weer tot nul te dalen wanneer we de baan preciezer kunnen berekenen. Maar YR4 beweegt momenteel van ons weg en zal vanaf april onzichtbaar worden voor de meeste telescopen. Dat betekent dat we mogelijk jaren moeten wachten op nieuwe data om te bevestigen of we safe zijn.
Wat als ze echt inslaat?
Volgens NASA zijn er twee meetmethodes om het gevaar in te schatten: de Palermo Technical Impact Hazard Scale en de Torino Impact Hazard Scale.
Op de Palermo-schaal scoort 2024 YR4 momenteel -0,18, wat betekent dat het risico lager is dan het gemiddelde achtergrondrisico van asteroïdes die de aarde naderen. Met andere woorden: op dit moment is het nog geen nachtmerrie waard.
De Torino-schaal geeft haar echter een score van 3 op 10, wat betekent dat wetenschappers alert zijn, maar er (nog) geen reden is om alle raketten in stelling te brengen. Ter vergelijking: de beruchte Apophis scoorde ooit een 4, maar bleek uiteindelijk ongevaarlijk.
Mochten we de pechvogels van de geschiedenis zijn die een impact moeten meemaken, dan wordt dat een stevige klap. YR4 suist aan een snelheid van 17,32 km/s en heeft een verwachte impactkracht van 7,6 megaton TNT – dat is zes keer de kracht van de zwaarste nucleaire bom in het Amerikaanse arsenaal. Ter referentie: de explosie boven Tunguska in 1908, die 2.000 vierkante kilometer Siberisch woud met de grond gelijkmaakte, werd veroorzaakt door een vergelijkbare ruimterots.
Waar zou ze inslaan?
Volgens voorlopige berekeningen ligt Europa buiten de gevarenzone. Daniel Bamberger, een Duitse astronoom, heeft de mogelijke inslaglocatie beperkt tot een lijn die loopt van de Stille Oceaan voor de Mexicaanse kust, door Zuid-Amerika, over de Atlantische Oceaan, door centraal Afrika en tot in Noord-India. Grote kans dus dat het ding ergens in de oceaan of een dunbevolkt gebied neerkomt.
Kunnen we haar een zetje geven?
Het slechte nieuws: er is nog geen kant-en-klare oplossing om een asteroïde van deze grootte van koers te laten veranderen.
Het goede nieuws: we experimenteren volop. NASA’s DART-missie bewees onlangs dat het mogelijk is om een ruimteprojectiel tegen een asteroïde aan te laten botsen om haar traject te wijzigen. Daarnaast wordt er ook nagedacht over nucleaire explosies nabij een dreigende ruimterots om haar subtiel af te buigen.
Als YR4 in 2028 opnieuw langskomt, zou dat ons misschien de kans geven om haar baan met een gerichte missie te wijzigen. Maar als dat niet lukt, is evacueren de enige realistische optie voor wie in de impactzone woont.
Dus, moeten we ons zorgen maken?
Voorlopig: nee. Statistisch gezien is de kans op een inslag klein en neemt die normaal af na verdere berekeningen. Maar de wetenschappelijke gemeenschap blijft het object nauwlettend volgen. Mocht het worstcasescenario zich toch voltrekken, dan hebben we nog tijd om maatregelen te nemen.
Tot dan: geen paniek, maar misschien toch een extra wens doen bij die vallende sterren.
(Foto: Pixabay)
