Een onthutsend verhaal: “Ik kan niet langer zwijgen.”
Het OCMW van Anderlecht staat in brand, en het vuur lijkt van binnenuit te komen. In een explosieve brief aan het federaal parlement breekt José Fernandez, bestuurder en lid van het bijzonder comité, het stilzwijgen over wat hij noemt “jarenlange disfuncties en vermoedens van fraude”. Zijn onthullingen, samen met de schokkende beelden uit een Pano-reportage, leggen een systeem bloot dat kreunt onder chaos, ondoorzichtig bestuur en politieke druk.
En alsof dat nog niet volstond, blijven de belangrijkste verantwoordelijken opvallend afwezig. Een reconstructie van een dossier waar niet alleen sociale rechtvaardigheid, maar ook politieke verantwoordelijkheid op het spel staat.
“Ik kan niet langer zwijgen”
José Fernandez, lid van het bijzonder comité bij het OCMW van Anderlecht, trekt aan de alarmbel. In zijn brief, die deze week opdook in het parlement, beschrijft hij een decennialange interne malaise. Zijn verhaal is onthutsend: reeds in 2021 waren er duidelijke signalen van fraude en administratieve disfunctie.
“We hebben voorgesteld een eenheid voor fraudebestrijding op te richten,” schrijft Fernandez. “Controleurs zouden sociale onderzoeken moeten verifiëren voor ze bij ons belanden. Maar er is nooit gevolg aan gegeven.”
Deze verklaringen komen bovenop een interne audit van 2021 die Fernandez eveneens vrijgaf. Wat daarin staat, leest als een handleiding voor hoe je een organisatie niet moet runnen: gebrek aan eenduidige procedures, inmenging van politieke comités, ontevreden personeel dat enkel gehoord wordt tijdens de jaarlijkse barbecue, en een werkdruk die maatschappelijk assistenten naar burn-outs jaagt.
“Interventionisme” of politieke inmenging?
Wat de interne audit ook aanstipt, is wat het voorzichtig “interventionisme” noemt. Het bijzonder comité van het OCMW, waar politieke vertegenwoordigers zoals Fernandez zetelen, lijkt zich actief te mengen in individuele dossiers. Een maatschappelijk assistent die een steunaanvraag behandelt? Die kan maar beter zijn werk dubbel checken, want een telefoontje van bovenaf is nooit veraf.
Toch stelt de audit dat het comité formeel binnen de regels handelt. Maar wie trekt dan de grens tussen toezicht en directe inmenging? En vooral: wie bewaakt de integriteit van het systeem als dezelfde mensen die controle moeten uitoefenen, ook de macht hebben om zaken naar hun hand te zetten?
Een alarmbel die niemand hoort
Het federaal toezicht op OCMW’s ligt bij de POD Maatschappelijke Integratie, die al jaren waarschuwt voor problemen in Anderlecht. Hun inspectieverslagen lezen als een mantra: “Opmerkingen blijven terugkomen, er is geen positieve evolutie.” Maar hoe luid de alarmbel ook rinkelt, de chaos blijft bestaan.
De reportage van Pano deed er nog een schep bovenop: twee redacteurs wisten zonder vaste woonplaats een leefloon te verkrijgen, simpelweg door een vals adres op te geven. En hoe reageert het OCMW hierop? Harold Peeters, personeelsmanager, wuift het weg. “Ze zeiden nomadisch te leven. Hoe konden we dat controleren?” Een excuus dat even zwak klinkt als het beleid zelf.
Politieke spelletjes in plaats van antwoorden
De verantwoordelijken dan. Want wie durft te spreken over verantwoordelijkheid zonder naar de leiding te kijken? Mustapha Akouz en Lotfi Mostefa - twee oerVlaamse namen, respectievelijk de voormalige en huidige voorzitters van het OCMW - gaven niet thuis in het parlement. Mostefa verklaarde dat hij de mails “niet gezien had” en dat hij het “te druk” had. Een absurde houding, zeker nu de toekomst van een organisatie met tienduizenden kwetsbare mensen op het spel staat.
Minister van Maatschappelijke Integratie Karine Lalieux (PS) was wél aanwezig, maar haar antwoorden klonken hol. “Er is een sanctie opgelegd voor dossiers die langer dan 30 dagen blijven liggen,” zei ze. Daarnaast beloofde ze tegen eind dit jaar een volledige analyse van nieuwe dossiers. Maar parlementsleden zoals Wouter Raskin (N-VA) zijn scherp. “U schuift alles door naar het lokale niveau. Een hand in eigen boezem zou u sieren.”
De ware prijs van falend beleid
En zo blijft de ellende voortduren. Wat er in Anderlecht speelt, is meer dan slecht bestuur; het is een systeem dat weigert zichzelf recht te trekken, met de zwaksten in de samenleving als grootste slachtoffers. Waar anderen spreken over sancties en rapporten, vraagt Fernandez om een complete cultuuromslag.
“Zolang politieke inmenging de norm blijft, zal dit blijven voortduren,” schrijft hij in zijn brief. Zijn oproep is krachtig, maar of iemand écht luistert, blijft de vraag.
(Foto: Christophe Licoppe/Photo News)
