Kamerleden eisen antwoorden: “Lalieux faalt in aanpak OCMW-fraude.”
De plenaire vergadering van de Kamer werd gisteren opgeschrikt door scherpe verwijten, verhitte debatten en één grote vraag: hoe heeft het zover kunnen komen met de fraude binnen het OCMW van Anderlecht? Minister van Maatschappelijke Integratie Karine Lalieux (PS) lag zwaar onder vuur na onthullingen van een Pano-reportage die een systeem van cliëntelisme, misbruik en politieke inmenging blootlegde. Kamerleden van alle partijen eisen actie – en snel.
De bom barst in Anderlecht
Het Pano-onderzoek bracht aan het licht hoe sociale uitkeringen in Anderlecht als snoepjes werden uitgedeeld, vaak zonder dat de ontvangers daar recht op hadden. Twee opmerkelijke gevallen springen eruit: leeflonen werden toegekend aan personen zonder officieel adres in de gemeente én met voldoende inkomsten om zonder steun rond te komen. "Duizenden euro’s aan belastinggeld zomaar de deur uit," sneerde een gefrustreerd Kamerlid.
Maar de beerput gaat dieper.
Getuigenissen van maatschappelijk werkers schetsen een beeld van een OCMW dat compleet verziekt is door politieke inmenging. Adviezen van professionals werden genegeerd, terwijl politici in het bijzonder comité naar eigen zeggen hun kiezers beloonden. Een werknemer vatte het schrijnend samen: “Ze betalen hun stemmen.”
Karine Lalieux in de verdediging
Minister Lalieux probeerde in de Kamer de gemoederen te bedaren. “Wat hier gebeurd is, kan niet door de beugel. We moeten fouten rechtzetten en onterecht uitbetaalde bedragen terugvorderen,” verklaarde ze. Lalieux benadrukte dat de huidige procedures, inclusief huisbezoeken en meerdere evaluaties, doorgaans streng genoeg zijn. Toch gaf ze toe dat het systeem in Anderlecht faalde en beloofde ze extra controles.
De Kamerleden waren niet onder de indruk. “Uw antwoord is pure waanzin,” fulmineerde Ellen Samyn (Vlaams Belang). “Geen excuses, geen schuldinzicht, en vooral: geen oplossingen. U staat erbij en kijkt ernaar.”
Vincent Van Quickenborne (Open VLD) ging nog een stap verder: “Het zijn de zotten die werken! Hoe kan het dat miljarden euro’s aan leeflonen worden uitgegeven, terwijl de echte behoeftigen worden vergeten? Dit beleid is een ramp.”
Cliëntelisme aan de kaak gesteld
Sammy Mahdi (CD&V) legde de vinger op de wonde. “Dit systeem is rot. Het comité, dat eigenlijk objectief zou moeten beslissen over leeflonen, is gewoon een politiek instrument. Geen stem op de PS? Geen uitkering. Geen vriend van de voorzitter? Veel succes. Dit is cliëntelisme in zijn puurste vorm.”
François De Smet (Défi) sloot zich daarbij aan: “Noem het beestje bij de naam. Het OCMW van Anderlecht is een speeltuin voor politieke handjeklap. Dit moet stoppen.”
PS onder vuur, ook van binnenuit
Zelfs binnen de socialistische rangen klinkt kritiek. Anja Vanrobaeys (Vooruit) sprak harde woorden: “Elke socialist zou hier woedend om moeten zijn. Dit soort schandalen ondermijnt de solidariteit en de sociale zekerheid waar wij voor staan.”
PS-voorzitter Paul Magnette nam afstand van Mustapha Akouz, de voormalige OCMW-voorzitter van Anderlecht, die in de Pano-reportage zonder blozen toegaf dat hij aan cliëntelisme deed én daar trots op was. “Dit soort uitspraken zijn onaanvaardbaar,” reageerde Magnette. Hij suggereerde dat Akouz mogelijk gesanctioneerd zal worden, maar probeerde de schade te beperken door de nadruk te leggen op de gedeelde verantwoordelijkheid van het bijzonder comité.
Magnette gaf zich echter niet zomaar gewonnen: “Ik heb altijd gezegd dat ik de Robespierre van de PS ben, en ik blijf dat tot het einde. Fraude en misbruik zijn onaanvaardbaar.”
Structureel probleem of enkel Anderlecht?
Hoewel de aandacht nu op Anderlecht ligt, vrezen veel Kamerleden dat het probleem systemisch is. Matti Vandemaele (Ecolo-Groen) bracht de schrijnende werklast van maatschappelijk werkers onder de aandacht. “In Kortrijk heeft een maatschappelijk werker gemiddeld 50 dossiers. In Anderlecht zijn dat er meer dan 200. Hoe kun je verwachten dat fraude dan wordt opgemerkt?”
Hij kreeg bijval van Les Engagés en PTB-PVDA, die pleiten voor meer middelen en een grondige hervorming van de sociale diensten.
Hoe nu verder?
Karine Lalieux wordt volgende week opnieuw in de Kamer verwacht voor een hoorzitting. De Commissie Sociale Zaken zal haar stevig aan de tand voelen. Intussen is de druk op de PS enorm.
Voorlopig blijft de vraag: hoe kon dit jarenlang onopgemerkt doorgaan? Het antwoord moeten we voorlopig schuldig blijven, maar het laatste woord is hierover nog lang niet gezegd.
