Stel je voor dat je ergens woont waar je leven ernstig bedreigd wordt. Omdat je zo hard vreest voor je leven, vlucht je naar ergens waar het veiliger is. Zou jij dan, puur voor de fun, terugreizen naar het land waar het zo gevaarlijk is?
Klinkt niet erg logisch, maar bij onze oosterburen zorgt het voor beroering. Erkende Afghaanse vluchtelingen die de afgelopen maanden vanuit Duitsland massaal op vakantie naar hun geboorteland vlogen, zorgen voor heel wat commotie. Ze ontvluchtten Afghanistan om asiel aan te vragen in Europa, maar keerden vrolijk terug voor een vakantie. Dit zette Duitse media in vuur en vlam toen bleek dat duizenden Afghanen, die in Duitsland de vluchtelingenstatus kregen, tijdens de zomermaanden gewoon naar huis terugvlogen.
‘t Was nu ook niet bepaald dat de vrolijke reizigers hun reisdrift verstopten. Op social media verscheen er namelijk tal van beeldmateriaal van deze terugkerende vakantiegangers. Voor de duidelijkheid: Duitsland herbergt momenteel zo’n 400.000 Afghanen, van wie ongeveer 60.000 in het bezit zijn van een zogenaamd 'blauw paspoort'. Dit document is speciaal ontworpen voor erkende vluchtelingen die, vanwege hun status, geen paspoort kunnen aanvragen bij de ambassade van hun thuisland. Op dat paspoort staat echter ook uitdrukkelijk vermeld – nogal wiedes! – dat de houder niet terug mag reizen naar het land dat hij of zij is ontvlucht.
Volgens een RTL-onderzoek spelen enkele reisbureaus in Hamburg een cruciale rol in deze trend. Deze bureaus helpen Afghanen met een blauw paspoort om via een omweg naar hun thuisland te reizen, bijvoorbeeld door eerst naar Turkije of Iran te vliegen. Eenmaal daar, nemen ze de vlucht naar Kabul. Na hun verblijf in Afghanistan keren ze via dezelfde route terug naar Duitsland, waarbij ze gebruik maken van zogenaamde double entry visa. Wat vooral opmerkelijk is, is dat de visa voor Afghanistan niet in de paspoorten worden geplakt, maar als losse documenten worden toegevoegd, zodat de Duitse immigratiediensten er geen zicht op hebben.
Deze affaire heeft extra controverse veroorzaakt in Duitsland, waar al maandenlang wordt gedebatteerd over de vraag of criminele Afghanen sneller moeten worden teruggestuurd naar hun land van herkomst, ook als ze erkend zijn als vluchteling. Dit debat laaide op na enkele steekpartijen waarbij Afghanen betrokken waren en de moord op een Duitse politieagent. De Duitse minister van Binnenlandse Zaken heeft ondertussen geprobeerd om de verantwoordelijkheid voor deze kwestie af te schuiven op de lokale immigratieautoriteiten, wat leidde tot nog meer politieke onrust.
En hoe zit het dan in België? Ook hier staat Afghanistan in de top drie van asielaanvragen, maar het percentage erkenningen ligt hier aanzienlijk lager dan in Duitsland. Slechts één op de drie Afghanen krijgt in België asiel. Zelfs als erkende vluchtelingen terugkeren naar hun thuisland, leidt dat niet automatisch tot intrekking van hun status. Dit gebeurt alleen na een individueel onderzoek waarin wordt gekeken naar de actuele situatie in het land van herkomst en de redenen van de vluchteling om zijn status te behouden.
Merkwaardig genoeg benadrukt men in België dat niet elke terugkeer naar het land van herkomst ook een reden is om het vluchtelingenstatuut in te trekken. Een voorbeeld hiervan is een erkende vluchteling die een zieke ouder in Afghanistan bezoekt; in zo’n geval volgt er altijd een onderzoek, maar het leidt niet per se tot intrekking van de vluchtelingenstatus.
