Wat is er toch aan de hand in Israël? Eerst de feiten. De regering-Netanyahu wil al sinds begin dit jaar een complexe gerechtelijke hervorming in diverse stappen doorvoeren. Daarover wordt intensief onderhandeld.
Een tijdje terug werd die hervorming zelfs even in de koelkast gestoken om de gemoederen te laten bedaren, maar dat is niet gelukt. Integendeel zelfs.
Zoals in elke democratie wordt over die hervorming wel gestemd door het parlement (Knesset). Voor het eerste deel van die hervorming - bestaande uit 4 onderdelen - is dat gisteren gebeurd. De 'redelijkheidswet' werd unaniem aangenomen. Tot grote woede van de tegenstanders van die hervorming uiteraard. Dat zagen we nadien op straat daar.
Niet elke burger in Israël is dus fan van die hervorming. Dat is een understatement. Het is te sterk vereenvoudigd, maar vooral linkse en progressieve Israëli's zijn tegen. Daarom wordt dus al maanden geprotesteerd tegen die hervorming, zoals in een democratie kan en mag. In dictatoriale staten is dat niet eens mogelijk. Die protesten in Israël zijn wel grootschalig en af en toe zelfs gewelddadig. Het land, dat geen echte Grondwet heeft, zit effectief in een diepe en existentiële crisis.
Het parlement heeft concreet maandag die "redelijkheidswet" aangenomen, die de rechtbanken verbiedt om de beslissingen van politici te beoordelen op basis van hun "redelijkheid", ondanks aanhoudende massale protesten, tegenstand van veel juridische, veiligheids-, economische en publieke figuren, en meer dan 10.000 IDF-reservisten die zeggen dat ze hun vrijwillige plicht uit protest zullen opschorten. In Israël is elke man en vrouw onder 65 jaar in principe reservist.
MOSSAD
Die duizenden reservisten van het leger (IDF), onder wie gevechtspiloten en leden van de militaire inlichtingendiensten, hebben al laten weten dat ze tegen die ingrijpende en complexe hervorming zijn. Ook binnen de Mossad en de Shin Beth is er ongenoegen. Dat kan en mag omdat de spionnen zich uitdrukken als burgers.
Huidige Mossad-chef Barnea zei wel al openlijk dat “als de regering de verkeerde kant op gaat, zijn bureau aan de goede kant van de geschiedenis zal uitkomen - maar dat zo'n punt nog niet was bereikt.” Nog niet.
Schrijver Samuel Hyde protesteert en loopt in de vele marsen. Hij benadrukt dat rechters de enigen zijn die de regering toetsen. "We hebben geen grondwet, geen senaat, geen Congres. Als je het Hooggerechtshof buitenspel zet controleert niemand de macht van de overheid."
Het probleem is dat het land compleet verdeeld is. In onze media krijgen we uiteraard enkel de tegenstanders te zien, maar er zijn uiteraard ook voorstanders van die hervorming.
Uit cijfers van de lokale omroep Kan zou 46 procent van de Israëli’s tegen de hervormingen zijn. 35 procent is voor, 19 procent is onbeslist. Een burgeroorlog is wel een stap te ver voor de meeste Israëli’s.
Ook CIDI-directeur Naomi Mestrum vindt de toestand zorgwekkend. Radicale hervormingen doorvoeren is prima, zegt ze aan de NOS, zeker in een relatief jonge staat als Israël. "Maar dan moet je dat in goed overleg doen met je oppositie. Het gebeurt nu niet in een brede consensus."
Het CIDI zet zich vanuit Nederland in voor de belangen van Israël en Joden. Meestal houdt de organisatie zich afzijdig als het gaat over binnenlandse politiek in Israël. Maar nu maakt directeur Mestrum een uitzondering. "Deze coalitie heeft best wel extreme ideeën. " CIDI is kort voor Centrum Informatie en Documentatie Israel (CIDI), een informatiecentrum en lobbyorganisatie.
OOK VOORSTANDERS
Hetzelfde probleem in onze media: hier komen enkel tegenstanders van die hervorming of tegenstanders van Israël aan bod. Objectiviteit is - zoals steeds als het over Israël gaat - zeer ver te zoeken, want voor een deel van die justitiële hervorming in het land is immers zeker iets te zeggen. Bovendien gaat het om een interne hervorming in een democratisch land waarbij door burgers verkozen parlementsleden die wet goedkeuren. Ook bij ons worden wetten meerderheid tegen minderheid aangenomen. In Israël raakt de hervorming wel aan de kern van het land. Daarom is de zaak zo gevoelig.
Wat opvalt is dat de protesten nu al meer dan een half jaar duren. Dat is erg lang. Een reeks straatprotesten, stakingen en hongerstakingen begon immers al begin 2023 in Israël als reactie op het aandringen van de huidige regering op die brede justitiële hervorming.
DETAILS
Die hervorming zou de samenstelling van het ‘Justitieel Selectiecomité’ zodanig veranderen dat de controle over de benoeming van rechters effectief aan de regering wordt gegeven, en voorkomen dat het Hooggerechtshof zich uitspreekt over de geldigheid van een basiswet, de Knesset (parlement) toestaan om de interpretatie van een basiswet door het Hooggerechtshof of de vernietiging van een reguliere wet terzijde te schuiven, het gebruik van "onredelijkheid" als grond voor toetsing van administratieve beslissingen af te schaffen (die wet van gisteren dus), juridische adviseurs van ministeries te herclassificeren van onafhankelijke autoriteiten naar politiek geselecteerde raadslieden wiens adviezen niet bindend zijn, en ministers toe te staan het advies van de procureur-generaal in elke kwestie te verwerpen.
Netanyahu leidt sinds enkele maanden zijn zesde kabinet. Het is de meest rechtse regering ooit in Israël. In 1996 werd Netanyahu voor het eerst premier. Waarom komt hij uitgerekend nu met deze controversiële wetswijzigingen?
Volgens CIDI-directeur Mestrum is dat omdat hij zijn ultra-orthodoxe en extreemrechtse coalitiepartijen tevreden wil houden. Bovendien, benadrukt ze bij de NOS, wordt Netanyahu in verband gebracht met corruptie. Dus zou hij alle mogelijkheden aangrijpen om zijn macht te versterken.
VRIENDEN EN VIJANDEN
Vrienden van Israël - zoals de VS - hebben al opgeroepen om die hervorming af te zwakken of helemaal te staken. Zonder succes. Dat is niet zo’n groot probleem.
Het echte probleem is dat de vijanden van Israël zoals Iran en vooral Hezbollah misbruik maken van de interne verzwakking van het land. Hassan Nasrallah van Hezbollah verklaarde gisteren dat de Joodse staat ooit werd gezien als een regionale macht, maar dat het 'vertrouwen, het bewustzijn en het zelfvertrouwen zijn verslechterd' als gevolg van die grote gerechtelijke herzieningscrisis.
Het hoofd van de terreurgroep Hezbollah verheerlijkte ook het ‘feit’ dat Israël op het "pad naar verdwijning" was (red: de doelstelling van Hezbollah) toen chaotische demonstraties van oppositieactivisten, die protesteerden tegen de goedkeuring van die eerste gerechtelijke herzieningswet, de natie maandagavond en vannacht teisterden. Voorlopig enkel retoriek, maar dat kan snel wijzigen.
foto: screenshot verslag Guardian News YouTube
